भाषण - देव असे देश माझा

“देव असे देश माझा!”

आदरणीय उपस्थित मान्यवर, आदरणीय परीक्षकगण, तसेच माझ्या प्रिय शिक्षक आणि मित्रमैत्रिणींनो,
**नमन, वंदन आणि आपणा सर्वांना मनःपूर्वक शुभेच्छा!**

आज मी इथे एका महान, प्रेरणादायी, हृदयात ज्वाला पेटवणाऱ्या विषयावर बोलण्यासाठी उभा आहे—
**“देव असे देश माझा!”**

मित्रांनो, जेव्हा आपण म्हणतो “देव असे देश माझा”, तेव्हा तो देव कुठेतरी दूरवर नसतो.तो देव आपल्या मातीत, आपल्या संस्कृतीत, आपल्या वीरांमध्ये, आपल्या परंपरेत आणि आपल्या कर्मयोगातच असतो.जिथे माणसांच्या हृदयात प्रेम आहे, जिथे कर्तव्यभावना आहे, जिथे ध्येयासाठी झगडण्याची तयारी आहे...तो देश देवासारखा—पवित्र, तेजस्वी, आणि दिव्य बनतो!

या भावनेचा अधिक सुंदर अर्थ सांगताना मला एक ओळ आठवते—

“जहाँ मिट्टी भी सोने की तरह चमके,
जहाँ हर दिल में वतन की धड़कन दमके—
वही मेरा भारत है,
वही मेरा ईश्वर का दिया हुआ वरदान है।”

ही ओळ फक्त कविता नाही… **ही आपली ओळख आहे!** भारत देशाची ओळखच अशी आहे की इथे देवांचे नव्हे, तर **देवत्वाचे दरवाजे प्रत्येकाला खुले आहेत**.इथे देव शोधण्यासाठी मंदिरात जाण्याची गरज नसते;देव दिसतो शेतकरीाच्या कष्टात, सैनिकाच्या बंदुकीत, शिक्षकाच्या फळ्यावर, आणि वैज्ञानिकाच्या प्रयोगशाळेत.म्हणूनच माझ्या देशाबद्दल बोलताना मी गर्वाने सांगतो—“देव असे देश माझा!”

भारत ही फक्त भूमी नाही;ही आहे हजारो वर्षांच्या संस्कृतीची, तत्वज्ञानाची, आणि अध्यात्मिक शक्तीची जिवंत परंपरा.इथे **राम** आहेत—जे सत्यासाठी जगले, **कृष्ण** आहेत—जे कर्तव्य शिकवून गेले, **बुध्द** आहेत—जे करुणा देऊन गेले, **शिव** आहेत—जे विश्वाची ऊर्जा संतुलित करतात.ही ऊर्जा आपल्या रक्तात वाहते. या ऊर्जेने आपला देश केवळ नकाशावरची रेषा नसून,जगाच्या ज्ञानाचा ध्रुवतारा बनवला आहे.

देव कुठे आहे?

किती साधा प्रश्न... पण किती सखोल उत्तर! देव त्या शेतकऱ्यात आहे,जो उन्हात तापा-तापाने जळत असतो, पण देशाला भाकरी देतो. त्याच्या हातात फोड असतात, पण त्याच्या मनात देव असतो.देव त्या सैनिकात आहे,जो हिमालयाच्या बर्फावर ताटकळत उभा राहतो,आणि म्हणतो—“मी आहे ना! तुम्ही निर्धास्त झोपा!”देव त्या आईत आहे,जी आपल्या पोटची भूक मारून मुलाला अन्न देते.देव त्या डॉक्टरात आहे,जो रात्रभर जागून एका जीवाला वाचवतो.देव त्या शिक्षकात आहे,जो ज्ञान देऊन भविष्यातील भारत घडवतो.म्हणूनच, मी म्हणतो—जर देव पाहायचा असेल, तर मंदिर नव्हे; भारताची माणसं पहा!

जगात कितीही देश असतील,पण बलिदानाने, त्यागाने, राष्ट्रप्रेमाने बनलेला देश भारतच आहे! भगतसिंगने हसत हसत हौतात्म्य पत्करले,झाशीची राणी मरणाच्या क्षणीही तलवार खाली ठेवली नाही,नेहरू-गांधींनी तुरुंगात वर्षांचा वाळवंट सहन केला,सरदार पटेलांनी एक भारत एकत्र शिवला,डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांनी संविधानाची दिव्य ज्योत दिली,असा देश, अशा इतिहासासह असेल—तर त्याला **“देव असे देश माझा”** म्हटले नाही तर काय म्हणायचे?

भारत फक्त अध्यात्मातच नाही तर विज्ञानातही अग्रणी आहे. आपल्या देशाने विश्वशोधात चंद्रावर झेंडा रोवला, सूर्यावरची अंतराळ मोहिम जवळपास यशस्वी केली, एकेकाळी शून्य शोधून जगाला गणित शिकवले, आज AI, Quantum, Space मध्ये भारत नवी क्रांती लिहितो आहे.

आणि या भावना व्यक्त करताना मला एक इंग्रजी कोट अचूक बसतो—

“A nation becomes divine not by miracles,
but by the courage of its people who dare to dream and rise.”

भारताला देवासारखे शक्तीशाली करणारे हेच धाडसी, स्वप्न पाहणारे, प्रगतीप्रेमी लोक आहेत! हा देश देवाचा नाही तर कोणाचा? देव म्हणजे काय? तेजस्वी बुद्धी, नवनिर्मिती, आणि उन्नतीचा प्रकाश! आणि हा प्रकाश प्रत्येक भारतीयाच्या मनात आहे.

भारताची ताकद ही त्याची विविधता आहे.इथे भाषा बदलतात, पोशाख बदलतात, खाद्यसंस्कृती बदलते,पण मनात एक गोष्ट कायम असते—“आपण भारतीय आहोत!”गुरुद्वाऱ्यातील लंगर असो, मंदिरातील आरती असो,मस्जिदेतील नमाज असो किंवा चर्चमधील प्रार्थना—हे देशाचे नद्या आहेत, आणि आपली संस्कृती म्हणजे त्यांचे सागर.जगात कुठे आहे अशी दिव्यता?जिथे सर्व धार्मिक तत्त्वज्ञान एकाच गोष्टीवर पोहोचते—माणूस हा माणूस आहे! हा देश देवाचा नसला तर कोणाचा?

मित्रांनो, **“देव असे देश माझा”** ही ओळ गर्वाची असली,तरी ती आपली जबाबदारीही आहे.देश देवासारखा हवा, तर आपणही देवत्व अंगीकारले पाहिजे.देव म्हणजे केवळ चमत्कार नव्हे—देव म्हणजे,सत्यासाठी उभे राहणे,कर्तव्य निष्ठेने पार पाडणे,इतरांच्या सेवेसाठी हात पुढे करणे,राष्ट्रहित सर्वोच्च मानणे,देशाला देवासारखे बनवायचे असेल, तर प्रत्येक नागरिकाने स्वतः देवासारखे कार्य करावे लागेल.

आजचे युग आपले आहे—भारतीय युवकांचे.युवकांनी फक्त स्वप्ने पाहून चालणार नाही;स्वप्नांना कृतीचे पंख दिले पाहिजेत.युवकांनी फक्त देशप्रेम कविता म्हणून म्हणायचे नाही;ते रक्तात भिनवून जगायचे आहे! असा भारत उभा राहिला, जो— भिकारी नाही, तर दातृत्व करतो,विनाश नाही, तर विकास करतो,तक्रारी नाही, तर कर्तव्य पूर्ण करतो,निराशा नाही, तर आशा निर्माण करतो,असा देश घडवला—तर देव जिथे जन्मतो,तो माझ्या देशातच जन्मेल!

शेवटी मी एवढेच सांगू इच्छितो—
देश देवाचा आहे असे बोलणे सोपे आहे,पण देश देवासारखा राखणे हे आपले कर्तव्य आहे.म्हणून मित्रांनो, चला आपण आजपासून प्रण करूया—कधीही असत्याशी हातमिळवणी करणार नाही,जे काम आपण करतो त्यात सर्वोत्तम देऊ,देशाचा अपमान सहन करणार नाही,संस्कृती-जवाबदारी यांची जोपासना करू,आणि देशाला देवासारखे तेजस्वी बनवण्यासाठी झटू!

कारण…
देव कुठे शोधताय?,देव या मातीत आहे,या रक्तात आहे,या भारतीयत्वात आहे! आणि म्हणून—
“देव असे देश माझा!”

**आपले अत्यंत आभार!**