मित्रांनो, कधी विचार केलाय का की काही लोक कमी खटपट करून सुद्धा जास्त बाजी मारतात, तर काही जण दिवस-रात्र राबून सुद्धा त्यांच्या स्वप्नांपर्यंत पोहोचू शकत नाहीत? काही उद्योग कमी साधनसामग्री असून सुद्धा इतरांपेक्षा दुप्पट वाढतात आणि काही लोक कायम अडचणीत असून सुद्धा आपलं आयुष्य आरामात कसं चालवतात? तुमच्या डोक्यात पण असे अनेक प्रश्न आले असतील ना? तर याचंच उत्तर आहे ८०/२० चा नियम.
आजच्या सारांश मध्ये आपण रिचर्ड कोच यांच्या प्रसिद्ध 'द ८०/२० प्रिन्सिपल' या पुस्तकाबद्दल बोलणार आहोत, जे तुमचं आयुष्य पूर्णपणे पालटून टाकू शकतं. हे पुस्तक एक गुपित युक्ती उघड करतं, ज्याचा वापर करून तुम्ही कमी प्रयत्नात जास्त यश मिळवू शकता. आपण लहानपणापासून ऐकतोय की खूप कष्ट करणं हे यशाचं मूळ आहे, पण कधी पाहिलंय का की प्रत्येक कष्टाळू माणसाला फळ मिळतंच असं नाही? खरं तर, यशाचं खरं रहस्य फक्त कष्ट करण्यात नाही, तर योग्य गोष्टींवर कष्ट करण्यात आहे. हे ८०/२० तत्व आपल्याला समजावून सांगतं की फक्त २० टक्के लोकांच्या प्रयत्नांमुळे ८० टक्के निकाल कसे मिळतात आणि बाकीच्या ८०% लोकांचे प्रयत्न कसे वाया जातात. तुमच्या आयुष्यातली ती २० % कामं ओळखली आहेत का, जी तुमच्या ८०% यशासाठी जबाबदार आहेत? जरा विचार करा. ८०% नफा मिळवून देणाऱ्या धंद्याच्या योजनांचा वापर केल्यास काय होईल? तुमच्या आयुष्यातले ते २० नातेसबंध जे तुम्हाला खरा आनंद देतात, ते ओळखले तर किती फरक पडेल? तुमचं आयुष्य पूर्वीपेक्षा चांगलं होणार नाही का? ही एक मोठी कल्पना आहे, जी समजून घेतल्यास तुम्ही तुमच्या स्वतःच्या आणि व्यवसायिक जीवनात खरं यश मिळवू शकता. ८०% निकाल फक्त थोड्या प्रयत्नातून मिळतात आणि हा नियम सगळीकडे लागू होतो, व्यवसायात, करिअरमध्ये, नात्यांमध्ये, आरोग्यात आणि आपल्या स्वतःच्या वाढीमध्ये सुद्धा. पण बहुतेक लोकांना हे गुपित माहीत नसतं आणि ते सगळीकडे १००% प्रयत्न करत राहतात, ज्यामुळे त्यांचा वेळ, शक्ती आणि साधनं फुकट जातात. या व्हिडिओमध्ये आपण याच पुस्तकातल्या महत्त्वाच्या कल्पनांचा खोलवर अभ्यास करू आणि या २०% तत्वांचा तुमच्या फायद्यासाठी कसा वापर करायचा हे शिकू. हा फक्त एक विचार नाही, तर एक प्रत्यक्ष मार्ग आहे, जो जगातले यशस्वी लोक वापरतात. बिल गेट्स, वॉरेन बफे, इलॉन मस्क सारखे मोठे व्यावसायिक सुद्धा याच साध्या नियमाचं पालन करून आपलं यश वाढवतात, पण प्रश्न हा आहे की तुम्ही ते तुमच्या आयुष्यात कसं लागू करू शकता? तुमच्या रोजच्या जीवनातल्या त्या २०% कामांना तुम्ही कसं ओळखू शकता जे तुमचे ८०% ध्येय साधायला मदत करतील? जर तुम्हालाही तुमचं आयुष्य हुशारीने चालवायचं असेल, कमी प्रयत्नात जास्त यश मिळवायचं असेल आणि तुमचे ध्येय लवकर साधायचे असतील, तर हा सारांश तुमच्यासाठीच आहे. हा सारांश शेवटपर्यंत वाचा. कारण यात आम्ही तुम्हाला अशा गोष्टी सांगणार आहोत जे तुमचं जीवन पूर्णपणे बदलून टाकतील. चला तर मग वेळ न घालवता ८०/२० तत्वाच्या या जादूच्या जगात पाऊल ठेवूया आणि थोडीशी हुशारी तुमचं जीवन कसं खास बनवू शकते हे समजावून घेऊया.
पहिला अध्याय - ८०/ २० तत्वामध्ये तुमचं स्वागत आहे.
तुमच्या लक्षात आलंय का की आपल्या जीवनातल्या बहुतेक गोष्टी एकाच प्रमाणात वाटलेल्या नसतात. काही लोकांकडे दिवसाचे फक्त २४ तास असून सुद्धा ते इतरांपेक्षा जास्त यशस्वी कसे होतात याचा तुम्ही कधी विचार केलाय का? किंवा असं का होतं की कोणत्याही व्यवसायात फक्त काही ग्राहकच ८०% नफा मिळवून देतात तर बाकीचे ग्राहक फक्त नावापुरते मदत करतात. हे रहस्य उलगडण्यासाठी, रिचर्ड कोच यांनी जगासमोर एक प्रभावी नियम मांडला ज्याला आपण ८०/२० तत्व म्हणतो. हे तत्व आपल्याला सांगतं की आपल्या आयुष्यात आपल्याला जे काही परिणाम मिळतात ते एकाच प्रकारे आलेले नसतात, उलट ८०% परिणाम फक्त २०% प्रयत्नांतून येतात. हा नियम व्यवसाय, करिअर, आरोग्य, नाती सगळीकडे लागू होतो, पण आपण कधी याकडे लक्ष दिलंय का? आपल्यापैकी बहुतेक लोकांचा असा विश्वास असतो की आपण जितकं जास्त कष्ट करू तितके चांगले परिणाम मिळतील, पण खरं तर हे यापेक्षा खूप वेगळं आहे. या जगातल्या प्रत्येक मोठ्या यशामागे ८०/ २० चा एक लपलेला खेळ असतो. उदाहरणार्थ, जगातला ८०% पैसा फक्त २०% लोकांकडे आहे. कोणत्याही कंपनीच्या नफ्यातला ८०% भाग हा फक्त २०% गोष्टींमधून असतो. आपल्या आनंदाचा भाग हा 20% वस्तू किंवा ग्राहकांकडून येतो. आपल्या ८०% आनंदाचा संबंध फक्त २०% कामांशी असतो. पण आपण याकडे दुर्लक्ष करतो आणि आपला वेळ आणि शक्ती अशा गोष्टींमध्ये गुंतवतो ज्यांचा आपल्या यशावर आणि आनंदावर फारसा परिणाम होत नाही. इथे एक प्रश्न येतो, जर आपण आपल्या ८०% आनंदासाठी जबाबदार असलेल्या २०% महत्त्वाच्या गोष्टी ओळखल्या तर काय होईल? जर आपण आपल्या आयुष्यातल्या त्या खास कामांवर लक्ष केंद्रित केलं तर आपण कमी प्रयत्नात जास्त यश मिळवू शकणार नाही का? हीच ८० २० तत्वाची खरी जादू आहे. हे पुस्तक लिहायच्या आधी, रिचर्ड कोच यांनी जगातल्या अनेक यशस्वी व्यावसायिक, उद्योजक आणि विचारवंतांचा अभ्यास केला आणि त्यांना असं आढळलं की जे लोक हे तत्व समजतात ते इतरांपेक्षा खूप वेगाने ग्रो होतात. ते त्यांचे ८०% निरुपयोगी प्रयत्न सोडून देतात आणि फक्त त्या २० गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करतात ज्यान खरंच फरक पाडतो. हेच कारण आहे की काही लोक खूप कमी वेळात श्रीमंत होतात तर काही आयुष्यभर संघर्ष करत राहतात. आता तुमच्या आयुष्याबद्दल विचार करा, तुम्हालाही असं काहीतरी मिळवता येईल असं वाटत नाही का? तुम्ही अशा गोष्टी करत आहात ज्यामुळे तुमचा वेळ आणि शक्ती वाया जात आहे. तुमचे ८०% वाढवणारे २०% प्रयत्न तुम्ही ओळखू शकता का?
पण ते तुमचं ध्येय साधायला मदत करू शकतं. ८०/२० तत्व हा फक्त एक विचार नाही तर एक वैज्ञानिक नियम आहे, जो प्रत्येक माणूस आपल्या जीवनात वापरू शकतो. तुम्ही विद्यार्थी असाल, उद्योजक असाल, नोकरदार असाल किंवा स्वतःचं खासगी आयुष्य सुधारू इच्छित असाल, हे तत्व प्रत्येकासाठी खूप महत्त्वाचं ठरू शकतं.
प्रकरण दोन - कसा विचार करायचं ८०/२० तत्वाचा.
तुम्ही तुमच्या आयुष्यातल्या प्रत्येक गोष्टीत समतोल साधायचा प्रयत्न करत आहात, पण तरीही असं दिसतं की यश तुमच्या आवाक्याबाहेर आहे? तुम्ही रोज खूप कष्ट करता, तरीही तुमच्या अपेक्षेप्रमाणे निकाल मिळत नाहीत? जर हो, तर याचं कारण असं आहे की तुम्ही अजून तुमच्या आयुष्यात ८०/२० तत्व वापरत नाही आहात. आपल्यापैकी बहुतेक लोकांचा असा विश्वास असतो की आपण प्रत्येक गोष्टीत सारखीच मेहनत घेतली पाहिजे. आपल्याला वाटतं की जर आपण १० तास काम केलं तर आपल्याला ५ तास काम करण्यापेक्षा जास्त निकाल मिळतील, पण रिचर्ड कोच हा गैरसमज दूर करत आपल्याला सांगतात की आपली विचार करण्याची पद्धत पूर्णपणे बदलायची गरज आहे. हे जग नेहमीच सारख्या प्रयत्नांवर चालत नाही. खरं तर, ते वेगळ्या परिणामांवर चालतं. ८०% पर्यंतचे परिणाम फक्त २०% पर्यंतच्या प्रयत्नांमुळे येतात. पण जोपर्यंत आपल्याला हे समजत नाही तोपर्यंत आपण ८०% पर्यंतच्या प्रयत्नांवर आपला वेळ आणि शक्ती वाया घालवत राहतो, ज्यांचा काही खास फायदा होत नाही. आता प्रश्न असा येतो की आपल्याला ही ८० २० विचारसरणी का स्वीकारायला पाहिजे? याचं उत्तर खूप सोपं आहे कारण ते आपल्याला कठोर परिश्रम नव्हे तर हुशारीने काम करायला शिकवते. जर तुम्ही तुमच्या व्यवसायातले २०% ग्राहक ओळखले जे तुम्हाला ८०% नफा देतात, तर तुम्ही तुमचा व्यवसाय आणखी वाढवू शकत नाही का? जर तुम्ही तुमच्या आयुष्यातले ते २०% लोक ओळखले जे तुमच्या ८०% आनंदासाठी जबाबदार आहेत, तर तुम्ही जास्त आनंदी होऊ शकत नाही का? ही ८०/२० च्या विचारांची खरी ताकद आहे. जेव्हा आपण ही विचारसरणी स्वीकारतो, तेव्हा आपण आपल्या प्रत्येक निर्णयाकडे वेगळ्या दृष्टिकोनातून पाहू लागतो. आपण प्रत्येक गोष्टीकडे सारख्या नजरेने पाहणं थांबवतो. गोष्टींकडे खालपासून पाहण्याऐवजी, आपण विचार करू लागतो की कोणत्या गोष्टी आपल्यासाठी सर्वात महत्त्वाच्या आहेत आणि कोणत्या गोष्टी आपली ऊर्जा वाया घालवत आहेत. ही विचारसरणी आपल्याला एक योजनात्मक विचार करणारा माणूस बनवते जो त्याच्या आयुष्यात खूप मोठं यश मिळवू शकतो. जर तुम्ही विद्यार्थी असाल आणि परीक्षेची तयारी करत असाल, तर प्रत्येक धडा सारखा वाचणं गरजेचं आहे का? ८०/२० ची विचारसरणी सांगते की तुम्ही असे २०% विषय ओळखायला पाहिजेत ज्यातून ८०% प्रश्न विचारले जाण्याची शक्यता आहे. यामुळे तुमचा अभ्यास जास्त हुशार आणि प्रभावी होईल. आपण सोशल मीडियावर तासनतास स्क्रोल करतो, आपल्याला खाली खेचणाऱ्या लोकांबरोबर वेळ घालवतो आणि अशा कामांमध्ये गुंततो ज्यांचा आपल्या जीवनावर काही मोठा परिणाम होत नाही, पण जर आपण ८०/ २० ची विचारसरणी स्वीकारून आपलं जीवन निवडायला शिकलो तर आपण आपल्या जीवनाची गुणवत्ता पूर्णपणे बदलू शकतो. आता विचार करा की जर तुम्ही दिवसभरातल्या तुमच्या कामांचं विश्लेषण केलं आणि ८० व्या वर्षी तुमच्या यशासाठी आणि आनंदासाठी जबाबदार असलेल्या २० कामांची निवड केली तर तुमचं जीवन किती सोपं होईल. जेव्हा तुम्ही हे वेगळं वास्तव स्वीकारता तेव्हा तुम्ही तुमचा वेळ, ऊर्जा आणि साधनं चांगल्या प्रकारे वापरायला शिकाल. ८०/२० ची विचारसरणी स्वीकारण्याचं पहिलं पाऊल म्हणजे कार्यक्षमतेचा ध्यास घेणं. याचा अर्थ असा की आपण प्रत्येक गोष्टीकडे या दृष्टिकोनातून पाहिलं पाहिजे की यामुळे आपल्या जीवनात खरंच काही फरक पडतोय की नाही. हे काम आपल्यासाठी खरंच महत्त्वाचं आहे का की, आपण ते फक्त शिकवलं आहे म्हणून करत आहोत? जर हे काम ८० व्या वर्षी आपल्या यशात मदत करत नसेल, तर आपल्याला ते करण्याची गरज आहे का? हा एक मोठा प्रश्न आहे जो आपलं पूर्ण जीवन बदलू शकतो. जेव्हा तुम्ही ही विचारसरणी स्वीकारायला सुरुवात कराल तेव्हा तुमच्या आयुष्यात काही आश्चर्यकारक बदल घडतील असे तुम्हाला दिसेल. कमी काम करूनही तुम्हाला जास्त निकाल मिळायला लागतील. ज्या गोष्टी तुमच्या आयुष्यात जास्त महत्त्वाच्या नाहीत त्या गोष्टींकडे तुम्ही लक्ष देणं थांबवाल. तुम्ही कामाची क्षमता आणि यशाच्या एका नवीन स्तरावर पोहोचाल आणि सर्वात मोठी गोष्ट म्हणजे तुम्ही तुमचं जीवन पूर्वीपेक्षा जास्त आनंदात जगायला लागाल कारण तुम्ही फक्त त्या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित कराल.
प्रकरण तीन - तुमची योजना का काम करत नाहीये?
तुम्हाला कधी असं वाटलंय का की तुम्ही खूप मेहनत करत आहात पण तरीही तुम्हाला पाहिजे तसं यश मिळत नाहीये? तुमच्या आयुष्यासाठी, करिअरसाठी किंवा व्यवसायासाठी तुम्ही निवडलेली योजना योग्य आहे असं तुम्हाला वाटतंय का पण तरीही तुमच्या अपेक्षेप्रमाणे निकाल येत नाहीत? जर तसं असेल, तर तुमची योजना चुकलेली असण्याची शक्यता आहे. आपल्यापैकी बहुतेक जण आपल्या यशासाठी नेहमीचे मार्ग निवडतात, पण रिचर्ड कोच आपल्याला सांगतात की नेहमीच्या योजना आपल्याला अनेकदा चुकीच्या दिशेने घेऊन जातात. आपण आपला वेळ, ऊर्जा आणि साधनं अशा गोष्टींवर खर्च करतो ज्यांचा आपल्या वाढीत फारसा हातभार लागत नाही. म्हणूनच आपण ८०% २०% तत्व स्वीकारायला पाहिजे जेणेकरून आपण योग्य गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करू शकू आणि निरुपयोगी कष्ट सोडून देऊ शकू. नेहमीची विचारसरणी आपल्याला मागे का ठेवते आणि आपल्याला आपली योजना का बदलायची गरज आहे.
कमी प्रयत्नात मोठे यश: मानवी दृष्टिकोन
अनेकदा आपण विचार करतो, कोणत्याही क्षेत्रात यशस्वी व्हायचं असेल, तर फक्त जास्त कष्ट घ्यावे लागतील, जास्त वेळ द्यावा लागेल आणि जास्त गोष्टी वापराव्या लागतील. पण खरं सांगायचं तर हा एक मोठा गैरसमज आहे. या विचारामुळे आपण यशापासून दूर राहतो. कारण, जर आपली दिशा चुकली असेल, तर कितीही प्रयत्न केले तरी आपल्याला मोठे यश मिळणार नाही.
यश म्हणजे नुसतं जास्त काम करणं नाही, तर विचारपूर्वक काम करणं आहे. जगातले बहुतेक व्यवसाय आणि माणसं त्यांची योजना चुकीच्या पद्धतीने बनवतात. ते सगळ्याच गोष्टींना सारखं महत्त्व देतात. त्यांना हे लक्षात येत नाही की खरी वाढ काही ठराविक महत्त्वाच्या गोष्टींमुळेच होते.
आता विचार करा, जर आपण हा आपला चुकीचा विचार बदलला तर काय होईल? जर आपल्याला समजलं की कोणती योजना आपल्यासाठी फायद्याची आहे आणि कोणती फक्त वेळ वाया घालवणारी आहे, तर आपण आपल्या आयुष्यात किती लवकर पुढे जाऊ शकतो!
रिचर्ड कोच म्हणतात, सगळ्यात आधी आपल्याला हे ओळखायला हवं की अशा कोणत्या गोष्टी आहेत ज्यावर आपण खूप काम करत आहोत, पण त्यातून आपल्याला खास काही मिळत नाही. जेव्हा आपण हे ओळखायला शिकू, तेव्हाच आपण योग्य दिशेने काम करू शकू.
मोठ्या कंपन्या आणि यशस्वी लोक त्यांची योजना कशी ठरवतात? ते कधीच सगळ्याच गोष्टींवर सारखं काम करत नाहीत. ते पहिल्यांदा हे समजून घेतात की कोणत्या गोष्टींमध्ये गुंतवणूक केल्याने त्यांना जास्त फायदा होईल. म्हणूनच काही कंपन्या कमी साधनांमध्येही बाजारात पुढे असतात, तर बाकीच्या संघर्ष करत राहतात.
जास्त नेहमीच चांगलं नसतं. आपल्यापैकी बरेच जण असं मानतात की जर आपल्याला यश मिळवायचं असेल, तर आपल्याला खूप कष्ट करावे लागतील, खूप नियोजन करावे लागेल, खूप काम करावे लागेल. पण ८०/२० चा नियम सांगतो की बहुतेक वेळा कमी म्हणजे जास्त. जेव्हा आपण फालतूचे प्रयत्न बाजूला ठेवतो आणि फक्त त्या २० गोष्टींवर लक्ष देतो ज्या खरंच महत्त्वाच्या आहेत, तेव्हा आपण कमी वेळेत जास्त यश मिळवू शकतो.
आता तुमच्या आयुष्याकडे एक नजर टाका. तुम्ही अशा गोष्टींवर जास्त वेळ वाया घालवत आहात का, ज्या तुमच्या यशात फारसा हातभार लावत नाहीत? तुम्हीही अशा कामांमध्ये अडकला आहात का, ज्यांचा खरंच काही परिणाम होत नाही? जर हो, तर आता ८०/२० च्या विचाराने तुमची योजना नव्याने तयार करण्याची वेळ आली आहे. याचा अर्थ असा नाही की तुम्ही कठोर परिश्रम करू नये, तर याचा अर्थ असा आहे की तुम्ही योग्य ठिकाणी कठोर परिश्रम केले पाहिजेत.
एकदा का आपण आपली चुकीची योजना ओळखली आणि ती ८०/२० च्या दृष्टिकोनानुसार बदलली, की आपल्या आयुष्यात चमत्कारिक बदल व्हायला लागतात. आपण जास्त productive बनतो, आपला ताण कमी होतो आणि आपल्याला आपल्या प्रयत्नांचं खरं फळ दिसतं.
प्रकरण ४: साधेपणा सुंदर आहे
तुम्ही कधी विचार केला आहे का की आयुष्य इतकं गुंतागुंतीचं का वाटतं? आपण प्रत्येक काम इतकं कठीण का बनवतो की ते ओझं वाटू लागतं? आपण जितक्या जास्त गोष्टी सोडवण्याचा प्रयत्न करतो, तितक्या त्या जास्त गुंतत जातात. पण जर मी तुम्हाला सांगितलं की यशाची खरी अवस्था गुंतागुंतीत नाही, तर साधेपणात लपलेली आहे, तर तुमचा विश्वास बसेल का?
रिचर्ड कोच या प्रकरणात आपल्याला शिकवतात की साधेपणा ही खरी ताकद कशी आहे आणि आपण आपल्या जीवनात, व्यवसायात आणि प्रत्येक कामात अनावश्यक गुंतागुंत का दूर केली पाहिजे.
आपण लहानपणापासूनच शिकतो की जर आपण काहीतरी मोठं मिळवलं, तर ते खूप कठीण असणार. जर आपल्याला काही करायचं असेल, तर खूप मेहनत करावी लागेल, खूप विचार करावा लागेल आणि सगळं काही खूप खोलवर समजून घ्यावं लागेल. पण हे खरं नाहीये. जगातले सगळ्यात यशस्वी लोक, सगळ्यात श्रीमंत उद्योजक आणि सगळ्यात आनंदी लोक ते आहेत, ज्यांनी आपलं आयुष्य सोपं केलं आहे. त्यांनी ज्या गोष्टी गरजेच्या नव्हत्या त्या सोडून दिल्या आहेत आणि फक्त ज्या खरोखर महत्त्वाच्या आहेत त्यावर लक्ष केंद्रित केलं आहे.
८०/२० चा नियम आपल्याला हेच शिकवतो. कमी गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करा, पण ते सखोलपणे करा. आपल्या जगात निर्माण झालेल्या सगळ्या मोठ्या गोष्टी साधेपणामुळेच यशस्वी झाल्या आहेत. विचार करा, आपण गोष्टी शक्य तितक्या कठीण करतो. काम पूर्ण करण्याऐवजी आपण फक्त नियोजन करण्यातच अडकतो. यशाच्या मार्गावर चालण्याऐवजी आपण स्वतःच आपल्या मार्गात अडथळे निर्माण करतो.
साधेपणा आपलं जीवन सोपं बनवतोच, पण आपल्याला जास्त productive आणि आनंदी देखील बनवतो. जेव्हा आपण कमी गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करतो, तेव्हा आपलं मन जलद विचार करतं, आपण चांगले निर्णय घेऊ शकतो आणि आपले परिणाम देखील उत्तम असतात.
जर आपण आपल्या आयुष्यातली प्रत्येक गोष्ट सोपी केली, मग ते आपलं काम असो, आपले संबंध असोत किंवा आपली दिनचर्या असो, तर आपल्याला जास्त मोकळं वाटेल आणि आपलं यश पूर्वीपेक्षा अनेक पटीने वाढेल.
आता तुमच्या आयुष्याकडे एक नजर टाका. तुम्हीही अनावश्यक गुंतागुंतींमध्ये अडकला आहात का? तुम्हीही दिवसभर अशा कामांमध्ये अडकून राहता का, ज्यांचा खरंच काही परिणाम होत नाही? तुमच्या यशात ज्या गोष्टींचा हातभार लागत नाही अशा गोष्टींबद्दल तुम्ही पुन्हा पुन्हा विचार करता का? जर हो, तर आता तुमच्या जीवनातली गुंतागुंत काढून टाकण्याची आणि साधेपणा स्वीकारण्याची वेळ आली आहे.
आपण प्रत्येक योजना शक्य तितकी सोपी केली पाहिजे. जर आपण व्यवसायात असाल, तर आपण अशा प्रक्रियांवर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे, ज्या आपल्याला ८०% निकाल देतात. आपण अशा प्रक्रियांवर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे, ज्या सर्वाधिक नफा देतात आणि इतर सगळ्या गोष्टी काढून टाकल्या पाहिजेत. जर आपण एखाद्या ध्येयाकडे जात असाल, तर आपण त्या काही महत्त्वाच्या कृतींवर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे, जे आपल्याला तिथे लवकर घेऊन जाऊ शकतात.
साधेपणाचा सगळ्यात मोठा फायदा म्हणजे तो आपल्याला मानसिक शांती देतो. जेव्हा आपल्या जीवनात गुंतागुंत कमी असते, तेव्हा गोष्टी स्पष्टपणे दिसतात. आपल्याला काय करायचं आहे आणि काय नाही करायचं हे आपण सहज ठरवू शकतो. म्हणूनच सगळ्यात यशस्वी लोक त्यांचं जीवन खूप व्यवस्थित ठेवतात. त्यांच्याकडे खूप जास्त गोष्टी नसतात, पण त्यांच्याकडे असलेल्या गोष्टी खूप मौल्यवान असतात.
जे लोक आपलं जीवन साधं करतात, ते इतरांपेक्षा खूप लवकर पुढे जातात. त्यांनी त्यांची ऊर्जा योग्य ठिकाणी लावली. ते योग्य निर्णय घेतात आणि कधीही निरुपयोगी गोष्टींमध्ये अडकत नाहीत. त्यांच्या यशाचं रहस्य फक्त एकाच गोष्टीत लपलेलं आहे - ते फक्त खऱ्या महत्त्वाच्या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करतात.
आता प्रश्न असा आहे की आपण आपल्या जीवनात ही विचारसरणी कशी आणू शकतो. पहिलं पाऊल म्हणजे प्रत्येक गोष्टीकडे प्रश्नांच्या दृष्टिकोनातून पाहणं. हे काम खरंच महत्त्वाचं आहे का? हे काम माझ्या यशात मदत करतंय का? हे काम मला आनंद देतंय का? जर उत्तर 'नाही' असेल, तर ते तुमच्या आयुष्यातून काढून टाका. तुमच्या रोजच्या कामांकडे बघा आणि फक्त अशा २० गोष्टी निवडा, ज्या तुमच्या ८०% कामासाठी जबाबदार आहेत.
पाचवा अध्याय: ८०/२० तत्त्वाचे १० महत्त्वाचे व्यावसायिक उपयोग
तुम्ही कधी विचार केला आहे का की काही कंपन्या इतक्या वेगाने कशा वाढतात, तर काही वर्षानुवर्षे संघर्ष करतात? काही व्यवसाय कमी साधनांमध्येही खूप नफा कसा कमावतात, तर अनेक व्यवसाय खूप गुंतवणूक करूनही तोट्यात जातात? याचं उत्तर एका साध्या गुपितामध्ये लपलेलं आहे - ८०/२० चा नियम.
हे तत्त्व फक्त एक विचार नाही, तर एक शक्तिशाली योजना आहे, जी प्रत्येक यशस्वी व्यवसायाचा भाग आहे. रिचर्ड कोच या प्रकरणात आपल्याला सांगतात की हे साधं पण महत्त्वाचं तत्त्व व्यवसाय जगात चमत्कार कसं करू शकतं.
हा नियम जगातल्या प्रत्येक यशस्वी व्यवसायाला लागू होतो की त्यांचे ८०% निकाल फक्त २०% प्रयत्नांतून येतात. याचा अर्थ असा की कोणत्याही व्यवसायाच्या विक्रीचा ८०% भाग फक्त २०% ग्राहकांकडून येतो. ८०% नफा फक्त २०% उत्पादनं किंवा सेवांमधून येतो. ८०% वाढ फक्त २०% धोरणातून होते.
पण बहुतेक व्यवसाय हे सत्य ओळखत नाहीत. ते त्यांची ऊर्जा, वेळ आणि पैसा अशा गोष्टींमध्ये गुंतवत राहतात, ज्यांचा परिणाम खूप कमी असतो. याच कारणामुळे अनेक कंपन्या त्यांच्या सर्वोत्तम प्रयत्नांनंतरही अयशस्वी ठरतात.
जर एखाद्या व्यवसायाला वेगाने वाढ करायची असेल, तर सगळ्यात आधी त्याला त्याच्या यशासाठी जबाबदार असलेले काही घटक ओळखायला लागतील. बहुतेक व्यवसायांची सगळ्यात मोठी चूक म्हणजे ते त्यांच्या सगळ्या उत्पादनांना, सगळ्या ग्राहकांना आणि सगळ्या मार्केटिंगच्या योजनांना सारखी वागणूक देतात. पण खरं तर त्यापैकी फक्त काही गोष्टीच खरी वाढ घडवून आणतात.
जर एखादा व्यवसाय फक्त जास्त फायद्याच्या क्षेत्रांवर लक्ष केंद्रित करत असेल, तर तो कमी प्रयत्नात जास्त यश मिळवू शकतो. जगातल्या मोठ्या कंपन्या याच पद्धतीने काम करतात. ॲपल (Apple) आणि ॲमेझॉन (Amazon) त्यांच्या उत्पन्नाचा मोठा भाग काही ठराविक उत्पादने आणि ग्राहकांकडून कमावतात, तर गुगल (Google) त्यांच्या उत्पन्नाचा मोठा भाग फक्त काही जाहिरातदारांकडून कमावतो. हेच कारण आहे की या कंपन्या इतक्या वेगाने वाढतात, कारण त्या निरुपयोगी गोष्टींकडे लक्ष देत नाहीत.
जर कोणताही व्यवसाय ८०/२० च्या नियमानुसार चालवला गेला, तर तो त्याच्या प्रतिस्पर्धकांपेक्षा खूप पुढे जाऊ शकतो. समजा, एका कंपनीकडे १०० उत्पादनं आहेत, पण त्यापैकी फक्त २० उत्पादनंच जास्त विकली जातात, तर तिने बाकीच्या ८० उत्पादनांवर आपली ऊर्जा वाया घालवावी का? जर एका व्यवसायाचे १०० ग्राहक असतील, पण त्यापैकी फक्त २० ग्राहकच वारंवार खरेदी करत असतील, तर त्यांनी बाकीच्या ८० ग्राहकांकडे जास्त लक्ष द्यावं का?
रिचर्ड कोच म्हणतात की जेव्हा व्यवसाय फक्त त्या ग्राहकांवर, त्या उत्पादनांवर आणि जास्त नफा देणाऱ्या मार्केटिंगच्या मार्गांवर लक्ष केंद्रित करतो, तेव्हाच खरं यश मिळतं. हे तत्त्व फक्त विक्री आणि नफ्यापुरतं मर्यादित नाही, तर ते व्यवसाय चालवण्याची पद्धत, टीमचं व्यवस्थापन आणि नवीन कल्पनांवरही लागू होतं. कोणत्याही कंपनीचं ८०% काम फक्त २०% कर्मचारी करतात. नवीन कल्पना फक्त २०% विचारांमधून येतात. ८०% चांगली कामगिरी फक्त २०% साधनां आणि तंत्रज्ञानामुळे मिळते.
जर एखाद्या व्यवसायाला त्याची उत्पादन क्षमता वाढवायची असेल, तर त्याला सगळ्यात जास्त किंमत निर्माण करणाऱ्या २० गोष्टी ओळखायला लागतील. जेव्हा एखादा व्यवसाय ८०/२० चा विचार स्वीकारतो, तेव्हा त्याची पूर्ण योजना बदलते. पूर्वी सगळ्याच गोष्टींवर सारखं काम करणारा व्यवसाय आता फक्त जास्त परिणाम देणाऱ्या क्षेत्रांवर लक्ष केंद्रित करतो. यामुळे त्याचा वेळ वाचतो, खर्च कमी होतो आणि नफा अनेक पटीने वाढतो. हेच कारण आहे की काही कंपन्या एका रात्रीत यशाच्या शिखरावर पोहोचतात, तर बाकीच्या त्यांच्याच जागी स्थिर राहतात.
जर तुम्हालाही व्यवसायात यशस्वी व्हायचं असेल, तर सगळ्यात आधी तुमच्या वाढीचं खरं कारण काय आहे ते समजून घ्या. कोणती उत्पादनं तुम्हाला सगळ्यात जास्त नफा मिळवून देतात? कोणता ग्राहक सगळ्यात महत्त्वाचा आहे? कोणते मार्केटिंगचे मार्ग सगळ्यात प्रभावी आहेत? जेव्हा तुम्हाला या प्रश्नांची उत्तरं मिळतील, तेव्हा तुम्ही तुमची ऊर्जा योग्य ठिकाणी लावू शकाल.
प्रकरण सहा: कमी कामात जास्त आनंद
तुम्हाला असं वाटतं का की जास्त काम केल्याशिवाय जास्त पैसे कमवता येत नाहीत? रात्रंदिवस खपल्याशिवाय यश मिळत नाही, असं तुम्हाला वाटतंय? जर हो, तर हा धडा तुमचा विचार पूर्णपणे बदलून टाकेल. रिचर्ड कोच आपल्याला शिकवतात की यश आणि पैसा यांचा थेट संबंध फक्त कष्टाशी नाही, तर विचारपूर्वक केलेल्या कामाशी आहे. ८०/२० चा नियम हेच सिद्ध करतो की कमी काम करूनही तुम्ही जास्त कमाई करू शकता आणि अधिक आनंदी जीवन जगू शकता.
आपण लहानपणापासून शिकतो आलो आहोत की श्रीमंत व्हायचं असेल तर खूप कष्ट करावे लागतील. यश मिळवायचं असेल तर स्वतःला पूर्णपणे झोकून द्यावं लागेल. पण तुम्ही कधी पाहिलंय का, जगातले सर्वात श्रीमंत आणि यशस्वी लोक रात्रंदिवस काम करत नाहीत? बिल गेट्स, वॉरेन बफे किंवा इलॉन मस्क प्रत्येक छोटी गोष्ट स्वतः करतात असं तुम्हाला वाटतं का? नाही, ते फक्त त्या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करतात ज्यांचा सर्वात जास्त परिणाम होतो. ते अशी २० %कामं निवडतात जी त्यांना ८०% यश मिळवून देतात.
जर तुम्हाला तुमचं उत्पन्न वाढवायचं असेल आणि आयुष्य आनंदी करायचं असेल, तर तुम्हाला कमी काम करावं लागेल, पण योग्य ठिकाणी. तुमच्या रोजच्या रूटीनमधून अशी कामं काढून टाकावी लागतील जी तुमच्यासाठी खरं मूल्य निर्माण करत नाहीत. जर आपण नीट पाहिलं, तर आपल्या आयुष्यातला ८०% ताण फक्त २०% गोष्टींमुळे येतो. ८०% लोक त्यांच्या नोकरीत समाधानी नसतात कारण ते दिवसभर अशा कामांमध्ये अडकलेले असतात जे त्यांच्यासाठी महत्त्वाचे नसतात. ८०% लोक त्यांच्या आयुष्याचा आनंद घेऊ शकत नाहीत कारण ते त्यांचा ८०% वेळ अशा कामांमध्ये वाया घालवतात ज्यांचा काही मोठा फायदा नसतो.
पण जर आपण ही विचारसरणी बदलली आणि फक्त आपल्यासाठी महत्त्वाच्या असलेल्या कामांवर लक्ष केंद्रित केलं, तर काय होईल? जर तुम्ही अशा २० गोष्टींवर लक्ष केंद्रित केलं ज्या तुम्हाला खरंच आनंद आणि पैसा देतात, तर तुमचं जीवन पूर्णपणे बदलू शकतं. आपण आपले कामाचे तास कमी केले पाहिजेत आणि फक्त अशा कामांवर लक्ष केंद्रित केले पाहिजे जे आपल्याला सर्वाधिक फायदा देतात.
जर तुम्ही व्यवसायाचे मालक असाल, तर तुम्ही त्या ग्राहक आणि उत्पादनांवर लक्ष केंद्रित करा जे तुम्हाला ८०% उत्पन्न देतात. जर तुम्ही कर्मचारी असाल, तर तुम्ही अशी कौशल्ये विकसित करा जी तुम्हाला जास्त संधी आणि जास्त पगार मिळवून देऊ शकतील. जर तुम्ही विद्यार्थी असाल, तर तुम्ही परीक्षेत येणाऱ्या महत्त्वाच्या २०% विषयांवर ८०% लक्ष केंद्रित करा.
हा नियम फक्त पैशापुरता मर्यादित नाही, तर तुमच्या संपूर्ण जीवनावर परिणाम करतो. विचार करा, जर तुम्ही तुमच्या आयुष्यातल्या त्या २०% लोकांवर लक्ष केंद्रित केलं जे तुम्हाला आनंद देतात, तर तुमचं जीवन किती सोपं आणि आनंदी होईल. जर तुम्ही फक्त त्या २०% कामांमध्ये वेळ घालवला ज्या तुम्हाला शांतता आणि आनंद देतात, तर तुमच्या आयुष्यात एक नवीन संतुलन येईल.
आपण आपल्या उत्पन्नाचे मार्ग व्यवस्थित केले पाहिजेत. बरेच लोक फक्त एकाच उत्पन्नाच्या स्रोतावर अवलंबून राहतात आणि समाधानी नसतात. लोक रात्रंदिवस कामात गुंतून राहतात, पण श्रीमंत लोक असं करत नाहीत. ते फक्त २०% प्रयत्नांनी त्यांच्या उत्पन्नाचा ८०% भाग मिळवण्याचा प्रयत्न करतात. ते त्यांचे पैसे योग्य ठिकाणी गुंतवतात, त्यांच्या कौशल्यांचा वापर करतात आणि अशा गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करतात ज्यामुळे त्यांना आपोआप उत्पन्न मिळत राहील. म्हणूनच ते जास्त काम न करताही श्रीमंत होतात.
आता प्रश्न असा आहे की आपण आपल्या जीवनात ही विचारसरणी कशी आणायची. पहिलं पाऊल म्हणजे तुमच्या रोजच्या कामांचं विश्लेषण करणं. दिवसभरात केलेली ती २०% कामं कोणती आहेत जी तुम्हाला ८०% यश मिळवून देतात? अशी कोणती कामं आहेत जी तुमचा जास्त वेळ वाया घालवतात पण त्यांचा काही खास परिणाम दिसत नाही? तुमच्या यशासाठी कोणते ग्राहक, कामं किंवा गोष्टी सर्वात महत्त्वाच्या आहेत? जेव्हा तुम्हाला या प्रश्नांची उत्तरं मिळतील, तेव्हा तुम्ही तुमचं जीवन अधिक productive आणि आनंदी बनवू शकाल.
जर तुम्ही तुमच्या कामाचा ताण कमी केला आणि फक्त तुमच्यासाठी सर्वात फायद्याच्या असलेल्या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित केलं, तर तुम्ही फक्त जास्त पैसेच कमवणार नाही, तर तुमचं जीवन अधिक productive बनवू शकाल. तुमची दिवसभराची ऊर्जा निरुपयोगी गोष्टींवर खर्च करू नका. तुमचा वेळ वाया घालवणारी कामं सोडून द्या आणि फक्त त्या गोष्टी ठेवा ज्या खरंच महत्त्वाच्या आहेत.
सातवा अध्याय: आनंदाच्या सवयी
तुम्हाला असं वाटतं का की आनंद मिळवणं कठीण आहे? तुमच्या आयुष्यात खूप पैसा, यश आणि गोष्टी असूनही तुम्ही आतून आनंदी नाही आहात का? खरा आनंद आपल्या बाह्य गोष्टींमधून नाही, तर आपल्या सवयींमधून मिळतो. जर आपण आपल्या आयुष्यातल्या फक्त त्या २०% गोष्टींवर लक्ष केंद्रित केलं ज्या आपल्याला ८०% आनंद देतात, तर आपण कोणत्याही जास्त प्रयत्नांशिवाय अधिक समाधानी आणि आनंदी राहू शकतो.
आपण सगळेच आपल्या आयुष्यात काहीतरी मिळवण्याच्या शर्यतीत असतो. आपल्याला वाटतं की जर आपल्याला प्रमोशन मिळालं, जास्त पैसे मिळाले, चांगली गाडी किंवा मोठं घर मिळालं तर आपण आनंदी होऊ. पण खरंच असं होतं का? ज्यांच्याकडे सगळं काही आहे ते लोकही नेहमी आनंदी नसतात, हे तुम्ही कधी पाहिलंय का?
रिचर्ड कोच म्हणतात की आनंद हा बाहेरच्या गोष्टींवर अवलंबून नसून आपण आपलं जीवन कसं जगतो आणि कोणत्या सवयी स्वीकारतो यावर अवलंबून असतो. जर आपण आपल्या जीवनात फक्त अशा महत्त्वाच्या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित केलं जे आपल्याला सर्वात जास्त आनंद देतात, तर आपण आपला प्रत्येक दिवस अधिक समाधानकारक आणि आनंदी बनवू शकतो.
अनेकांना असं वाटतं की आनंद अचानक मिळतो किंवा तो नशिबावर अवलंबून असतो, पण खरं तर आनंद सवयीच्या रूपात तयार केला जाऊ शकतो. जर आपण काही सोप्या पण प्रभावी सवयी आपल्या जीवनशैलीचा भाग बनवल्या, तर आपल्याला आनंद मिळवण्यासाठी कोणत्याही बाह्य गोष्टीची गरज भासणार नाही.
आपण आपल्या नात्यांकडे जास्त लक्ष दिलं पाहिजे, कारण आपल्या ८०% आनंदापैकी फक्त २०% आनंद नात्यांमधून मिळतो. बरेच लोक त्यांच्या आयुष्यात सगळ्यांना आनंदी ठेवण्याचा प्रयत्न करतात, पण शेवटी त्यांना आतून रिकामं वाटतं. खरा आनंद त्या नात्यांमधून मिळतो जे आपल्याला प्रेम, आधार आणि आपुलकी देतात. आपल्या आनंदात सहभागी होणाऱ्या लोकांसोबत आपण जास्त वेळ घालवला पाहिजे आणि नकारात्मकता आणणाऱ्या लोकांपासून दूर राहिलं पाहिजे.
आपण आपल्या आवडीच्या आणि छंदांच्या गोष्टींवरही लक्ष केंद्रित केलं पाहिजे. आपल्यापैकी बहुतेक लोक कामात आणि जबाबदाऱ्यांमध्ये इतके गुंतलेले असतात की आपल्याला कशामुळे खरा आनंद मिळतो हेच विसरून जातात. जर आपण आपल्या आयुष्यातल्या त्या २०% गोष्टी ओळखल्या ज्या आपल्याला ८०% आनंद देतात, तर आपण प्रत्येक दिवस अधिक अर्थपूर्ण बनवू शकतो. संगीत असो, चित्रकला असो, लेखन असो किंवा प्रवास असो, तुमच्या मनाला आनंद देणारी कोणतीही गोष्ट तुमच्या जीवनाचा भाग बनवा.
आनंद फक्त त्या लोकांना मिळतो जे आजच्या क्षणात जगायला शिकतात. बरेच लोक एकतर त्यांच्या भूतकाळातील चुकांमध्ये अडकून राहतात किंवा भविष्याची चिंता करण्यात त्यांचा वर्तमान वाया घालवतात. पण जे लोक त्यांच्या वर्तमानावर लक्ष केंद्रित करतात, ते त्यांचं जीवन अधिक आनंदाने जगू शकतात. आपल्याला छोट्या छोट्या क्षणांमध्येही आनंद कसा अनुभवायचा हे शिकायला हवं, कारण खरं जीवन याच क्षणांमध्ये लपलेलं असतं.
जर आपण आपल्या आयुष्यात इतरांना मदत करण्याची सवय लावली, तर आपल्याला आतून खूप आनंद मिळू शकतो. अनेकांना असं वाटतं की आनंद फक्त स्वतःच्या यशातून मिळतो, पण खरं तर जेव्हा आपण दुसऱ्याच्या आयुष्यात बदल घडवतो तेव्हा जास्त समाधान मिळतं. जेव्हा आपण एखाद्या गरजू व्यक्तीला मदत करतो, कोणाच्यातरी चेहऱ्यावर हसू आणतो किंवा कोणालातरी प्रेरणा देतो, तेव्हा मिळणारा आनंद कोणत्याही मोठ्या यशापेक्षा जास्त असतो.
आपण आपल्या मानसिक आणि शारीरिक आरोग्याची काळजी घेतली पाहिजे, कारण निरोगी मन आणि शरीराशिवाय खरा आनंद अनुभवणं कठीण होतं. जर आपण आपल्या रोजच्या रूटीनमध्ये व्यायाम, ध्यान आणि पौष्टिक अन्नाचा समावेश केला, तर आपली ऊर्जा तर वाढेलच, पण आनंदाची पातळीही अनेक पटींनी वाढेल.
निष्कर्ष:
जर तुम्हाला ८०/२० चा नियम व्यवस्थित समजला असेल, तर आता तुम्हाला हे नक्कीच कळलं असेल की यश आणि आनंद फक्त कठोर परिश्रमाने नाही, तर योग्य गोष्टींवर काम केल्याने मिळतो. रिचर्ड कोच यांनी आपल्याला शिकवलं की आपलं ८०% यश फक्त २०% प्रयत्नांमधून येतं. याचा अर्थ असा नाही की आपण कष्ट करणं थांबवावं, पण याचा अर्थ असा आहे की आपण विचारपूर्वक काम करावं. कोणती कामं आपल्याला खरं यश देतात आणि कोणती फक्त आपला वेळ वाया घालवतात हे आपण ओळखायला शिकलं पाहिजे.
जर तुम्ही तुमच्या आयुष्यात, करिअरमध्ये आणि व्यवसायात ८०/२० चा नियम वापरला, तर तुम्हाला कमी प्रयत्नात जास्त पैसे, जास्त यश आणि जास्त आनंद मिळू शकेल. तुम्हाला तुमच्या रोजच्या कामांकडे बारकाईने बघण्याची गरज आहे आणि तुमच्या ८०% निकालांसाठी कोणती २०% कामं जबाबदार आहेत हे समजून घेण्याची गरज आहे. एकदा तुम्हाला ही पद्धत समजली की, तुम्ही तुमच्या जीवनातली निरुपयोगी कामं सोडून देऊ शकता आणि फक्त त्या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करू शकता ज्या खऱ्या अर्थाने फायद्याच्या ठरतात.
तर आता हे तुमच्यावर अवलंबून आहे की तुम्हालाही निरर्थक कामांमध्ये अडकून राहायचं आहे की विचारपूर्वक काम करून कमी वेळेत जास्त यश मिळवायचं आहे. जर तुम्हाला खरंच तुमचं जीवन चांगलं बनवायचं असेल, तर ८०/२० चा नियम स्वीकारा आणि भविष्यात तुमच्यासाठी अडथळा ठरणारी कामं सोडून द्या. त्यांना वाढवू नका आणि तुमच्या वाढीसाठी आणि आनंदासाठी आवश्यक असलेल्या गोष्टींवर लक्ष केंद्रित करा.
तुम्हाला हा पुस्तक सारांश कसा वाटला ते अवश्य सांगा. धन्यवाद.
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा