आपल्या आत दडलेल्या अफाट शक्तीला जागृत करत आहात अशी कल्पना करा, जी तुमच्या आयुष्याच्या प्रत्येक पैलूला - आरोग्य, पैसा, नातेसंबंध आणि विचारांना - पूर्णपणे बदलू शकते. ही शक्ती आपण जागृत करावी की नाही?
आज आपण टोनी रॉबिन्स यांच्या "अवेकन द जायंट विदिन" ( Awaken The Giant Within)या शक्तिशाली पुस्तकाविषयी बोलणार आहोत, ज्याने लाखो लोकांचे जीवन बदलले आहे. हे केवळ एका पुस्तकाचा सारांश नाही, तर स्वतःला समजून घेण्यासाठी, स्वतःला बदलण्यासाठी आणि आपले जीवन नेहमीच पाहिजे असलेल्या पातळीवर नेण्यासाठी हा एक संपूर्ण प्रवास आहे. चला, या जबरदस्त प्रवासाला सुरुवात करूया.
निर्णयाची ताकद
तुम्हाला कधी असे वाटले आहे का की जीवन एकाच मार्गावर, त्याच दिनचर्येत आणि त्याच संघर्षात अडकले आहे? कुठेतरी आत एक आवाज यात बदल करण्याची मागणी करत असतो. लेखक म्हणतात की, जेव्हा तुम्ही दृढनिश्चयाने निर्णय घेता, तेव्हाच तुमचे नशीब घडते. तुम्ही कल्पना करा, आज तुम्ही कोणता असा निर्णय घ्याल जो येत्या ५ वर्षांत तुमचे संपूर्ण आयुष्य बदलेल?
लेखक त्यासाठी एक उदाहरण देतात, अर्जुन नावाचा एक मुलगा होता, ज्याचे स्वप्न मोठे उद्योगपती बनण्याचे होते. पण त्याच्या घरी पैसे नव्हते, अभ्यास अडचणीने चालू होता, लोक त्याच्या स्वप्नावरून त्याची चेष्टा करत होते. एके दिवशी त्याने टोनी रॉबिन्स यांचा एक YouTube व्हिडिओ पाहिला, ज्यात ते म्हणाले होते, "निर्णय घ्या आणि तो खरा करायला सुरुवात करा." त्याच रात्री अर्जुनने स्वतःला वचन दिले की, "मी दररोज काहीतरी नवीन शिकेन, दररोज एक पाऊल पुढे जाईन आणि ३ वर्षांनी माझी स्वतःची कंपनी सुरू करेन." तीन वर्षांनंतर, तोच अर्जुन आज एक डिजिटल एजन्सी चालवत आहे आणि लोकांना प्रशिक्षण देतो आहे. काय बदलले? फक्त एक गोष्ट - एक निर्णय. टोनी म्हणतात की, तुमचा भूतकाळ तुमचे भविष्य ठरवत नाही; तुमचे निर्णय ते ठरवतात. दररोजचे घेतलेले छोटे निर्णय मोठे परिणाम घडवतात आणि निर्णय तेव्हाच मजबूत असतो, जेव्हा तुम्ही तो सध्याच्या मूडमध्ये घेता, तो पुढे ढकलत नाही.
आता व्यावहारिक पावलांबद्दल बोलूया:
१) पहिले पाऊल: स्वतःला थांबवा आणि विचार करा की, तुम्ही आता कुठे आहात? तुम्ही जिथे नेहमी राहायचे होते, तिथे आहात का? जर नाही, तर कोणता निर्णय तुम्हाला तिथे घेऊन जाऊ शकतो?
२) दुसरे पाऊल: स्पष्टता आणा. तुम्ही हे का करत आहात? नोकरी बदलायची असेल तर का? तंदुरुस्त राहायचे असेल तर का? टोनी म्हणतात की, जेव्हा 'का' स्पष्ट असते, तेव्हा 'कसे' आपोआप सापडते.
३) तिसरी पायरी: वचनबद्धता. अर्धवट राहू नका, पूर्ण विश्वास ठेवा की काहीही झाले तरी मी हे करेन.
आता थोडा वेळ थांबा आणि स्वतःला एक प्रश्न विचारा: "जर मी आज माझ्या आयुष्यात एक मोठा निर्णय घेतला आणि पूर्ण हेतू आणि कृतीने त्याचे पालन केले, तर मी पुढच्या एका वर्षात काहीतरी बनू शकेन का?" कदाचित हा प्रश्न तुम्हाला त्या गाढ झोपेतून(तंद्री) जागे करेल, ज्यात आपण सर्वजण अडकलेले असतो. एक डायरी उघडा आणि तुम्ही पुढे ढकललेला निर्णय लिहा. तो निर्णय पुढे ढकलणे योग्य का नाही, ते कारण लिहा आणि घेतलेल्या निर्णयानुसार आजपासून तुम्ही कोणते पहिले पाऊल उचलाल ते लिहा.
विश्वासांची शक्ती
टोनी म्हणतात की, आपण निर्णय घेतो, पण आपले विश्वास(श्रद्धा) आपल्याला थांबवतात. जर तुम्हाला मोठा निर्णय घ्यायचा असेल, पण तुमच्या आतला विचार तुम्हाला सांगत असेल की तुम्ही ते करू शकत नाही, तर काय होईल? तुम्ही तुमच्या निर्णयावर टिकून राहू शकाल का? की तीच जुनी विचारसरणी तुम्हाला मागे खेचेल? आता आपल्याला या प्रश्नाचे उत्तर सापडेल - विश्वासांची शक्ती काय आहे? जिथे आपण शिकू की आपली विचारसरणी आपली सर्वात मोठी तुरुंग कशी आहे.
तुम्ही कधी विचार केला आहे की त्याच परिस्थितीत काही लोक पुढे जातात आणि काही अडकून राहतात? गरिबीत राहूनही कोणी करोडपती बनतो आणि सर्व साधनसंपत्ती असूनही कोणी आयुष्यभर असंतोषात जगतो, याचे कारण काय? लेखक म्हणतात की, फरक फक्त तुमचा विश्वास आहे.
विकास आणि विवेकची कथा घ्या. दोघेही एकाच घरात वाढले, जिथे वडील दररोज दारू पिऊन आईला मारहाण करायचे. २० वर्षांनंतर, विकासही वडिलांसारखाच दारू पिणारा, रागीट आणि बेफिकीर बनला. विवेक मात्र याच्या अगदी उलट होता. जेव्हा एका प्रेरक वक्त्याने दोघांना विचारले की, "तुम्ही असे का आहात?" दोघांनीही सारखेच उत्तर दिले, "माझे वडील असे होते." परिस्थिती सारखीच होती, पण विश्वास वेगळा होता. विकासने स्वीकारले, "मीही असेच होईन." विवेकने स्वीकारले की, "मी असे अजिबात होणार नाही."
टोनी म्हणतात की, तुमचे विश्वास तुमचे आंतरिक सत्य बनतात. तुमचे विचार, तुमचे वर्तन आणि तुमच्या सवयी या सर्व विश्वासांमुळे तयार होतात. आपल्या सर्वांमध्ये एक फिल्टर असतो, ज्यातून आपण जग पाहतो, ऐकतो आणि समजतो. हे सर्व आपल्या जुन्या विश्वासांनुसार घडते. म्हणजेच, जग तुम्हाला तुमच्या विश्वासांसारखे दिसते.
तीन प्रकारचे विश्वास:
१) मर्यादित विश्वास (श्रद्धा): "मी कधीही श्रीमंत होऊ शकत नाही," "मी सार्वजनिक भाषण करू शकत नाही," "माझे नशीब वाईट आहे."
२)सशक्त विश्वास: "मी शिकू शकतो," "प्रत्येक अपयश मला अधिक मजबूत करत आहे," "माझे कठोर परिश्रम माझे भविष्य घडवेल."
३)बालपणीचे लपलेले विश्वास: जे तुम्हाला आठवतही नाहीत, पण त्या तुमच्या संपूर्ण विचारसरणीवर नियंत्रण ठेवत आहेत.
टोनी म्हणतात की, जर तुम्ही तुमच्या विश्वासांवर प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले नाही, तर तुम्ही त्यांचे गुलाम बनता. स्वतःला हा प्रश्न विचारा: "तुम्हाला वाटते की पैसा ही वाईट गोष्ट आहे का? तुम्ही स्वतःला पात्र मानत नाही का? तुम्हाला वाटते की लोक तुमच्याशी अन्याय करतात?" जर हो, तर हे विश्वास तुमचे अडथळे आहेत आणि सत्य नाहीत.
टोनीचा विश्वास बदलण्याचा सुवर्ण फॉर्म्युला:
* जुन्या विश्वासांना ओळखा: उदाहरणार्थ, "मी चांगला वक्ता नाही."
* स्वतःला प्रश्न विचारा: "हे खरे आहे का? हे प्रत्येक वेळी घडले आहे का?"
* नवीन विश्वास निर्माण करा: "मी दररोज थोडे चांगले बोलायला शिकू शकतो."
* दररोज या नवीन विश्वासाची पुनरावृत्ती करा: सकाळी उठताच आणि झोपण्यापूर्वी.
टोनी म्हणतात, जेव्हा तुमचे सशक्त विश्वास तुमच्या मर्यादित विश्वासांना पराभूत करू लागतात, तेव्हाच तुमचे नवीन जीवन सुरू होते. विश्वास ही गुरुकिल्ली आहे जी तुमच्या आत लपलेल्या सामर्थ्याला जागृत करू शकते, जी प्रत्येक भीती आणि प्रत्येक अडथळा चिरडून टाकू शकते.
आता एक प्रश्न, जो तुमच्या आत खळबळ निर्माण करेल: समजा तुम्ही तुमच्या मर्यादित विश्वासांना पराभूत केले आहे, तुम्ही श्रद्धा ओळखल्या आहेत, तुम्ही एक अद्भुत श्रद्धा देखील निर्माण केली आहे. पण प्रश्न असा आहे की, फक्त विचार बदलल्याने जीवन बदलेल का? श्रद्धा बदलल्याने सवयी आपोआप बदलतील का? नाही. टोनी म्हणतात की, श्रद्धा ही एक ठिणगी आहे, पण बदलाच्या आगीसाठी तुम्हाला संपूर्ण सूत्राची आवश्यकता आहे. म्हणून पुढे आपण बदलाच्या सूत्राबद्दल बोलू, जिथे आपण जुन्या सवयी कशा मोडायच्या, नवीन सवयी कशा बनवायच्या आणि बदल कायमचा कसा करायचा हे शिकू.
बदलाचे सूत्र: सवयींवर नियंत्रण
तुम्ही कधी स्वतःला म्हटले आहे का की, "आता पुरे झाले, आता मला बदलावे लागेल, मी आता थांबणार नाही," पण काही दिवसांनी पुन्हा त्याच जुन्या सवयी, तोच कामाचा आळस आणि तो बदल पुन्हा पुढे ढकलला जातो? टोनी म्हणतात की, बदल हा एकदाचा उत्साह नाही, तर एक सूत्र(formula) आहे, ज्याचे पालन केल्यास तुम्ही तुमच्या कोणत्याही सवयी बदलू शकता.
नेहा दरवर्षी जानेवारीमध्ये तोच संकल्प करते: "या वर्षी मी तंदुरुस्त होईन." पहिल्या आठवड्यात जिम, डाएट, एनर्जी, सर्वकाही उत्साहात असते. मग एक पार्टी, एक जंक फूड आणि "मी उद्यापासून पुन्हा सुरुवात करेन," आणि तो उद्या कधीच येत नाही. टोनी म्हणतात की, आपण बदलत नाही ही आपली चूक नाही, आपण चुकीची पद्धत अवलंबतो.
लेखकाने न्यूरो-असोसिएटिव्ह कंडिशनिंग (Neuro-Associative Conditioning) नावाची एक मानसिक प्रणाली तयार केली आहे, म्हणजेच तुमच्या मज्जासंस्थेला पुन्हा प्रशिक्षित करणे, जेणेकरून ती नवीन नमुने स्वीकारेल.
पहिली पायरी: आपण तोपर्यंत बदलत नाही, जोपर्यंत आपल्याला असे वाटत नाही की, "जर मी ही सवय सोडली नाही, तर माझे आयुष्य उद्ध्वस्त होऊ शकते." जसे की, "जर मी असेच चालू राहिले, तर १० वर्षांनंतरही मी आजारी, दुःखी आणि एकटे राहीन." या गोष्टी भावनिक बनवा, कल्पना करा, ते अनुभवा, आणि पाऊल टाका.
दुसरी पायरी: नवीन वर्तन आनंदाशी जोडा. आता विचार करा, "जर मी हा बदल पूर्ण केला, तर माझे जीवन कसे दिसेल? कल्पना करा, मी तंदुरुस्त आहे, आनंदी आहे. लोक माझे कौतुक करत आहेत. मला विश्वास आहे." टोनी म्हणतात, तुमचे मन त्या दिशेने धावेल, जिथे त्याला अधिक आनंद वाटेल.
तिसरी पायरी: नमुना तोडून टाका आणि ती बदला. प्रत्येक सवय ट्रिगरने सुरू होते. जसे तुम्ही कंटाळलात,की इंस्टाग्राम उघडले; ताण आला की जंक फूड खाल्ले. आता तुम्हाला नमुना(मॉडेल) तोडावा लागेल. ट्रिगर येताच, एक नवीन कृती करा – फिरायला जा, श्वास घ्या, थंड पाण्याचा शिडकावा घ्या. टोनी म्हणतात, सवय संपवण्याचा एकमेव मार्ग म्हणजे जुनी सवय नवीन सकारात्मक सवयीने बदलणे.
लेखकाची काही शक्तिशाली साधने:
* तुमचे मानक वाढवा: तुमच्या मर्यादा वाढवा. टोनी म्हणतात, "जेव्हा तुम्ही म्हणायला सुरुवात करता, 'आता मी यापेक्षा कमी काहीही स्वीकारणार नाही,' तेव्हा खरा बदल सुरू होतो." आता विचार करा की तुम्ही तुमच्या आयुष्यात कोणती गोष्ट सहन करणार नाही?
* तुमचे शब्द बदला, तुमची भाषा बदला: आपण जे बोलतो, ते आपले विचार बनते. टोनी म्हणतात, "मी थकलो आहे असे म्हणू नका, म्हणा 'मी रिचार्ज होत आहे.' मेंदू भाषेने पुन्हा प्रोग्राम केला जातो."
* दररोज तीन दैनंदिन विधी: सकाळी १० मिनिटे व्हिज्युअलायझेशन करा, १५ मिनिटे कृतज्ञतेसाठी घालावा आणि सकारात्मक पुष्टीकरण (उदा. 'मी बदलासाठी तयार आहे, मी माझ्या सवयींचा स्वामी आहे') करा.
कागदाच्या तुकड्यावर टोनीने दिलेला एक छोटासा असाइनमेंट लिहा: तुम्हाला मोडायची असलेली एक सवय, तुम्हाला बनवायची असलेली एक सवय लिहा. "जर मी ती बदलली नाही, तर काय होईल? जर मी ही बदलली, तर आयुष्य कसे असेल?" दररोज सकाळी आणि रात्री ही यादी वाचा. टोनी याला न्यूरल कंडिशनिंग (Neural Conditioning) म्हणतात.
टोनी म्हणतात की,जर तुम्ही तुमच्या भावनांवर नियंत्रण ठेवायला शिकलात तर तुम्ही तुमच्यात कोणताही बदल करू शकता. आता विचार करा, जेव्हा तुम्ही रागावता, तेव्हा तुम्ही योग्य निर्णय घेता का? जेव्हा तुम्ही भीतीत असता, तेव्हा तुम्ही पुढे जाता का? जेव्हा तुम्ही दुःखी असता, तेव्हा तुम्ही सातत्यपूर्ण राहता का? बदलासाठी, केवळ विचारांवरच नव्हे, तर भावनांवरही नियंत्रण ठेवणे आवश्यक आहे.
भावनांवर नियंत्रण
तुमच्या भावनांवर नियंत्रण ठेवा, जिथे आपण आपला राग, भीती, ताण यावर नियंत्रण कसे ठेवावे हे शिकू. तुमच्या भावना तुमच्या बाजूने कसे वळवायच्या आणि कधीही न तुटणाऱ्या व्यक्तीसारखे कसे बनायचे? फक्त मजबूत बनणे.
तुम्हाला कधी वाटले आहे का की, जेव्हा तुम्ही रागावता किंवा तणावग्रस्त असता, तेव्हा तुमचे निर्णय चांगले का नसतात? तुम्ही कधी विचार केला आहे का की, काही लोक परिस्थिती कशीही असूनही शांत का राहतात? टोनी रॉबिन्स म्हणतात की, आपल्या सर्वांमध्ये एक भावनिक मार्गदर्शन प्रणाली असते, जी आपल्याला मार्गदर्शन करते, परंतु जर आपल्याला ते समजले नाही, तर त्याच भावना आपल्याला चुकीच्या दिशेने घेऊन जातात. टोनी म्हणतात की, नेहमी लक्षात ठेवा की भावना तुमच्या जीवनाचे मार्गदर्शक नसून एक परिवर्तनकारी असू शकतात. जर तुम्ही त्यांना नियंत्रित केले, तर त्याच भावना तुमची ताकद बनू शकतात. तुमच्या भावना तुमची शक्ती असू शकतात आणि जर तुम्ही त्यांचा योग्य दिशेने वापर केला, तर कोणतेही ध्येय कठीण नसते.
लेखकाने येथे काही पद्धती दिल्या आहेत:
* भावना ओळखणे: जेव्हा तुम्हाला राग येतो, भीती वाटते किंवा आनंदी वाटतो, तेव्हा प्रथम समजून घ्या की या भावना तुम्हाला काय सांगत आहेत? त्यांचा तुमच्या निर्णयांवर आणि तुमच्या शरीरावर काय परिणाम होतो? जसे की, जेव्हा तुम्ही रागावता, तेव्हा तुमच्या शरीरात कोणते बदल होतात? तुमचे हृदय जलद धडधडते का? तुमच्या शरीराला ताण येतो का? टोनी म्हणतात की, तुमचे शरीर आणि मन दोन्ही एकमेकांशी जोडलेले आहेत. म्हणून, तुमच्या भावना ओळखण्यासोबतच, तुम्हाला त्यांचा शारीरिक परिणाम देखील समजून घ्यावा लागेल.
* भावनांना पुन्हा फ्रेम करणे: आता तुम्हाला तुमच्या भावना पुन्हा फ्रेम कराव्या लागतील. येथे टोनी रॉबिन्सचे सर्वात शक्तिशाली तंत्र आहे. आपण आपल्या भावना बदलू शकत नाही, परंतु आपण त्या वेगळ्या पद्धतीने पाहू शकतो. उदाहरणार्थ, जेव्हा तुम्ही रागावता, तेव्हा नकारात्मक मार्गाने न पाहता, त्याकडे सकारात्मक मार्गाने पहा. राग तुम्हाला असे शिकवत आहे की तुम्ही कुठेतरी तुमच्या मर्यादा ओलांडणार आहात? हा राग तुम्हाला तुमच्या हक्कांसाठी उभे राहण्याचे संकेत देतो. टोनी म्हणतात, राग नकारात्मक नाही, ती तुमची ताकद आहे, तो शक्ती दाखवतो. या रागाचा योग्य दिशेने वापर करा.
* नवीन भावना निर्माण करा: जर तुम्हाला कोणतीही भावना वाटत असेल, तर त्यातून एक नवीन सशक्त करणारी भावना निर्माण करा. जेव्हा तुम्हाला राग येतो, तेव्हा सकारात्मक पद्धतीने ती तुमच्या शक्तीमध्ये बदला. जसे की, जेव्हा तुम्ही तणावात असता, तेव्हा एक दीर्घ श्वास घ्या. नंतर स्वतःला कल्पना करा की तुम्ही शांत, संतुलित आणि आत्मविश्वासू आहात. टोनी म्हणतात की, तुमचे मन त्या भावनेनुसार तुमचे शरीर पुन्हा प्रोग्राम करेल. तुमच्या इच्छा आणि सवयी हळूहळू बदलू लागतील.
* हार्मोनल बदलांसाठी FAST तंत्र: टोनी रॉबिन्सने FAST नावाची एक तंत्र तयार केले आहे.
* F म्हणजे लक्ष केंद्रित करणे (Focus): तुम्ही ज्यावर लक्ष केंद्रित कराल, ते वाढेल.
* A म्हणजे सक्रिय करा (Activate): तुमच्या भावना पूर्णपणे अनुभवा.
* S म्हणजे कथा (Story): तुमच्या भावनांची कथा बदला.
* T म्हणजे ताण (Tension): तुमच्या शरीरातील ताण दूर करण्यासाठी विश्रांती तंत्रांचा वापर करा.
आता एक प्रश्न, जो तुमचा विचार बदलेल: टोनी म्हणतात की, जेव्हा तुम्ही तुमच्या भावनांवर मात करता, तेव्हा तुम्हाला कोणत्याही परिस्थितीत जिंकण्याची तयारी वाटते. पण एक प्रश्न असा आहे की, तुम्ही खऱ्या अर्थाने तुमच्या भावनांवर नेहमीच नियंत्रण ठेवू शकता का? जर हो, तर याचा अर्थ असा आहे की, तुम्ही तुमच्या जीवनाच्या प्रत्येक पैलूत यश संपादन करू शकता? आता हा प्रश्न मनात ठेवून विचार करा की, तुमच्या भावनांवर नियंत्रण मिळवल्याने तुम्हाला संपत्ती, नातेसंबंध आणि वैयक्तिक यश कसे मिळू शकते? तुम्ही कधी विचार केला आहे का की, तुमच्या भावना ही तुमची खरी शक्ती आहे?
पैशाबद्दलची समज
आता तुम्ही तुमच्या आयुष्यातील पुढील मोठ्या टप्प्यासाठी तयार आहात का? तुम्ही पैसे समजून घेण्यास तयार आहात का? तर आता 'पैशाबद्दलची समज' हा पाचवा भाग पहा, कारण हीच गोष्ट तुमच्या जीवनातील सर्व पैलूंना आणखी शक्तिशाली बनवू शकते.
पैसा हा आपल्या जीवनातील सर्वात मोठे साधन असू शकतो की सर्वात धोकादायक गोष्ट? लेखक म्हणतात की, पैसा हा कधीही फक्त एक आकडा नसतो, तो आपल्या भावना, श्रद्धा आणि ओळखीशी खोलवर जोडलेला असतो. जे लोक पैशाला फक्त पैसे कमवण्याचा विचार करतात, त्यांना कधीच खरे आर्थिक स्वातंत्र्य समजत नाही. टोनी स्पष्ट करतात की, अनेक लॉटरी विजेते काही वर्षांत पूर्वीपेक्षा जास्त कर्जात बुडतात. का? कारण त्यांच्याकडे पैशासाठी योग्य मानसिकता नव्हती. "जर तुम्ही ₹१००० व्यवस्थापित करू शकत नसाल, तर तुम्ही एक कोटीही उभारू शकत नाही." टोनी म्हणतात की, पैसे उभारण्यापेक्षा पैशाबद्दलचे तुमचे विचार बदलणे जास्त महत्त्वाचे आहे.
तुमच्या मनात बसलेले प्रोग्रामिंग तुमचे आर्थिक वर्तन ठरवते. ही ब्लूप्रिंट तुम्हीच तयार केली आहे, बालपणीच्या अनुभवांवरून, कुटुंबातील पैशांवरून, विचारांवरून, समाजातून आणि माध्यमांमधून. उदाहरणार्थ, जर तुम्ही लहानपणी ऐकले असेल की, पैसेवाले (श्रीमंत) लोक लोभी असतात, तर तुम्ही कधीही स्वतःला श्रीमंत होऊ देणार नाही. टोनी म्हणतात की, तुमचे बाह्य बँक खाते बदलण्यासाठी, तुम्हाला तुमची अंतर्गत चौकट बदलावी लागेल.
टोनी दोन प्रकारच्या विचारसरणी स्पष्ट करतात:
* टंचाईची मानसिकता (Scarcity Mindset): भीतीने चालणारी विचारसरणी जी नेहमीच टंचाई पाहते.
* विपुलतेची मानसिकता (Abundance Mindset): शक्यता आणि संधीवर आधारित विचारसरणी.
टोनीचा मंत्र - मर्यादेंऐवजी संधी ओळखण्यासाठी तुमच्या मनाला प्रशिक्षित करा, या जगात पैशाची कमतरता नाही, विचारसरणीची कमतरता आहे."
टोनी वारंवार म्हणतात, "पैशासाठी काम करू नका, पैशाला तुमच्यासाठी काम करू द्या."
* तुमच्या मासिक उत्पन्नाचा एक भाग बचत करा आणि गुंतवा.
* लहान वयातच चक्रवाढ व्याजाला (Compound Interest) तुमचा मित्र बनवा.
* बजेट बनवा, पण गुलामगिरीसारखे नाही, रणनीतीसारखे.
* तीन बादल्यांची(bucket) रणनीती:
* सुरक्षा बादली: आपत्कालीन निधी, विमा.
* वाढीची बादली: गुंतवणूक, म्युच्युअल फंड, स्टॉक.
* स्वप्नांची बादली: प्रवास, आवड, छंद.
पैसे कमवण्यापेक्षा ते हुशारीने वापरणे अधिक महत्वाचे आहे. टोनी स्पष्ट करतात की, खरी संपत्ती म्हणजे बँकेत काय आहे ते नाही, तर तुमच्या मनात काय आहे. टोनी रॉबिन्सचा सल्ला आहे की, दररोज एक नवीन आर्थिक सवय अंगीकारावी. पैसे कमवणे चुकीचे किंवा लोभ समजू नका. पैसे येऊ द्या, पैसे कमावण्याची व्यसन लागू द्या.
आता एक प्रश्न, जो तुमच्या विचारांना धक्का देईल: तुम्ही कधी विचार केला आहे का की, तुम्ही इतक्या वर्षांपासून पैशाच्या मागे धावत आहात? पण तुम्ही कधी नातेसंबंधांसाठी इतके कष्ट केले आहेत का? टोनी म्हणतात, पैसा तुम्हाला स्वातंत्र्य देतो, पण नातेसंबंध तुम्हाला जीवन देतात. जर तुम्ही पैसे कमावण्याच्या मागे लागून तुमच्या प्रियजनांपासून दूर गेलात, तर तुम्ही खरोखर काही कमावले आहे का की सर्वस्व गमावले आहे? हा विचार करणे गरजेचे आहे.
नातेसंबंधांची खोली
आता आपण सहाव्या भागात आलो आहोत - नातेसंबंधांची खोली, जिथे आपण तुमच्या आयुष्यातील नातेसंबंध कसे बरे करायचे, वाढवायचे आणि खोलवर कसे ठेवायचे ते शिकू, जेणेकरून यश अपूर्ण राहू नये.
आयुष्यातील सर्वात मोठा आनंद कोणता? पैसा, प्रतिष्ठा की तुमच्या शांततेतही तुमचे दुःख समजू शकेल अशी व्यक्ती? टोनी म्हणतात की, नातेसंबंध हा आपल्या हृदयापासून आपल्या स्वप्नांपर्यंत जाणारा पूल आहे. जर तो पूल कमकुवत झाला, तर सर्वात सुंदर स्वप्ने देखील एकाकी वाटतात. नात्यांचा, संबंधांचा, अपेक्षांचा खरा पाया तिथे नसतो.
टोनी म्हणतात की, बहुतेक नातेसंबंध तुटत नाहीत, तर हळूहळू सुकतात, कारण आपण प्रेम देणे थांबवतो आणि फक्त अपेक्षा ठेवू लागतो. पूर्वी तासन् तास बोलत राहणारे नवरा-बायको आता फक्त एकमेकांबद्दल तक्रार करतात. का? कारण आता संवादच नाही, फक्त अपेक्षा आहेत. टोनी म्हणतात की, नाती फक्त टिकवायचीच नाहीत, तर ती दररोज नव्याने जगावी लागतात.
* भावनिक दुष्काळ: जेव्हा नाती सुकू लागतात, तेव्हा टोनी त्याला भावनिक दुष्काळ म्हणतात. जेव्हा आपण शारीरिकदृष्ट्या उपस्थित असतो, पण भावनिकदृष्ट्या अनुपस्थित असतो. नाती केवळ शरीराने नाही, तर मनःपूर्वक उपस्थितीने जिंकली जातात.
* शुद्ध कनेक्शनचा वेळ: तुमच्या जवळच्या नात्यांसाठी दररोज किमान १० मिनिटे शुद्ध कनेक्शनचा वेळ द्या. फोनशिवाय, विचलित न होता, फक्त एकमेकांचे ऐका.
* हिशेब न ठेवता देणे: खरे प्रेम ते असते, जिथे तुम्ही देण्यास कंटाळत नाही आणि दुसरी व्यक्ती घेतल्यानंतर बदलते. नात्यांमध्ये, जर तुम्ही प्रत्येक वेळी विचार केला की "मी त्याच्यासाठी इतके काही केले, तर त्याने माझ्यासाठी काय केले?", तर नाते एक व्यवहार बनते.
* प्रत्येक व्यक्तीची भावनिक भाषा समजून घ्या: प्रेमाची भाषा (Love Language) टोनी रॅबिन्स येथे डॉ. गॅरी चॅपिन यांच्या पाच प्रेमाच्या भाषांचा उल्लेख करतात:
* प्रशंसा (Words of Affirmation)
* एकत्र वेळ घालवणे (Quality Time)
* कामात मदत करणे (Acts of Service)
* भेटवस्तू (Receiving Gifts)
* शारीरिक स्पर्श (Physical Touch)
प्रत्येक व्यक्तीची प्रेम अनुभवण्याची पद्धत वेगळी असते. त्याच भाषेत प्रेम द्या, मग ते नाते जादुई होईल.
* दोष न देता जबाबदारी घ्या : एखाद्याला दोष दिल्याने नाते तुटते. जबाबदारी घेतल्याने नाते मजबूत होते.
* अपेक्षा कमी करा, कौतुक वाढवा: दररोज दुसऱ्या व्यक्तीचे कौतुक करा, त्याला सांगा की तो तुमच्यासाठी किती महत्त्वाचा आहे.
* संघर्षापासून पळून जाऊ नका: त्याला हुशारीने सामोरे जा. टोनी म्हणतात की, प्रत्येक वादाचा उद्देश एकत्र राहणे नसून, एकत्र असणे असावा.
जर तुमचे खरे, मजबूत, भावनिकदृष्ट्या भरलेले नाते असेल, तर जीवनातील प्रत्येक लढाई सोपी वाटते. आता एक हृदयस्पर्शी प्रश्न: जर तुमच्या जवळचा माणूस आज तुमच्यापासून दूर गेला, तर तुमच्याकडे कोणतेही अपूर्ण शब्द किंवा न बोललेल्या गोष्टी राहतील का? टोनी म्हणतात की, नातेसंबंध फक्त आपल्या वर्तमानासाठी नसून, आपल्या आत्म्याच्या समाधानासाठी असतात. पण प्रश्न असा आहे की, तुम्ही तुमच्या प्रियजनांसाठी वेळ काढत आहात की वेळेच्या कमतरतेचे निमित्त काढत आहात?
वेळेचा योग्य वापर
पुढचा भाग म्हणजे सातवा भाग आहे वेळेचा योग्य वापर, वेळेवर प्रभुत्व मिळवणे, या प्रश्नाशी जोडलेला आहे, जिथे आपण प्रत्येक मिनिट जिंकून पूर्ण आयुष्य कसे जगायचे ते शिकू. टोनी रॉबिन्स म्हणतात की, वेळ म्हणजे जीवन. वेळेवर नियंत्रण ठेवा म्हणजे तुम्ही तुमच्या जीवनावर नियंत्रण ठेवू शकाल. वेळेबद्दलचे सर्वात मोठे सत्य म्हणजे ती कोणाचीही वाट पाहत नाही. टोनी म्हणतात की, जगातील प्रत्येक व्यक्ती, श्रीमंत असो वा गरीब, यशस्वी असो वा संघर्षशील, प्रत्येकाकडे फक्त २४ तास असतात. टोनीचा प्रश्न असा आहे की, जर जगातील सर्वात व्यस्त लोक वाचू शकतात, शिकू शकतात, त्यांच्या शरीराची आणि नातेसंबंधांची काळजी घेऊ शकतात, तर आपण का नाही? समस्या वेळेची नाही, तर प्राधान्याची आहे.
करावयाच्या कामांच्या यादीऐवजी लोकांवर आधारित वेळापत्रक बनवा. टोनी म्हणतात की, बहुतेक लोक त्यांचा दिवस गोंधळ आणि तत्परतेने सुरू करतात. सकाळी उठताच व्हॉट्सअॅप, इंस्टाग्राम, ईमेलसारखे, नंतर कोणत्याही उद्देशाशिवाय कामात अडकतात आणि दिवसाच्या शेवटी म्हणतात की, मला दिवस कसा गेला हे कळले नाही. टोनीचा उपाय: तुमचा दिवस प्रतिक्रियेने नव्हे, तर हेतूने सुरू करा. तीन महत्त्वाच्या आणि तातडीच्या मेट्रिक्स कार्यांना योग्यरित्या ओळखा. टोनी स्पष्ट करतात की, बहुतेक लोक महत्त्वाच्या गोष्टी पुढे ढकलतात, कारण ते तातडीच्या गोष्टींमध्ये अडकलेले असतात. व्यस्त असणे ही एक उपलब्धी नाही, अर्थपूर्ण काम करणे ही खरी प्रगती आहे.
उर्जेचा आणि लक्ष केंद्रित करून वेळेचा गुणाकार करा. टोनी म्हणतात की, वेळेचे व्यवस्थापन हे खरोखरच उर्जेचे व्यवस्थापन आहे. जेव्हा तुम्ही मानसिकदृष्ट्या थकलेले असता, तेव्हा तुम्ही २ तासांतही काहीही करू शकत नाही. परंतु जेव्हा तुम्हाला प्रेरणादाई वातावरण मिळते, तेव्हा तुम्ही २० मिनिटांत चमत्कार करू शकता.
टोनीचे तीन लक्ष केंद्रित करणारे उपाय:
* सकाळी सर्वात महत्त्वाचे काम प्रथम करा.
* दर ९० मिनिटांनी, ५ ते १० मिनिटांचा सजग ब्रेक घ्या.
* दिवसातून किमान एक तासाचे लक्ष विचलित न करता खोलवर काम करा.
टोनी स्पष्ट करतात की, लोक अनेकदा वर्षानुवर्षे त्यांच्या आयुष्याबद्दल स्वप्न पाहतात, परंतु त्या स्वप्नासाठी दररोज कोणतेही ठोस पाऊल उचलत नाहीत. सातत्य तीव्रतेला मागे टाकते. दररोज १% चांगले व्हा आणि तुम्हाला एका वर्षात ३७ पट वाढ दिसेल.
आता एक प्रश्न, जो तुम्हाला विचार करण्यास भाग पाडेल: जर तुमचे आयुष्य चित्रपट असते, तर आतापर्यंतचे दृश्ये पाहिल्यानंतर तुम्हाला अभिमान वाटेल की पश्चात्ताप होईल? टोनी म्हणतात की, तुम्ही दररोज एक नवीन कथा लिहू शकता. पण जर वेळ हातातून निसटला, तर पश्चात्तापाशिवाय काहीही उरणार नाही.
निष्कर्ष: तुमच्या आतल्या राक्षसाला(अफाट शक्तिशाली माणसाला) जागृत करा
ही गोष्ट आपल्याला या पुस्तकाच्या सर्वात शक्तिशाली भागात घेऊन जाते. जिथे आपल्याला कळेल की आपण प्रत्येक विचार, प्रत्येक सवय आणि प्रत्येक दिवस एकत्र करून आपल्या आतल्या राक्षसाला कसे जागृत करू शकतो.
तुम्हाला कधी असे वाटले आहे का की, तुमच्या आत काहीतरी खूप मोठे लपलेले आहे? अशी काही शक्ती जी प्रत्येक भीती, जीवनातील प्रत्येक अपयश फाडून टाकू शकते आणि पुढे जाऊ शकते. टोनी रॉबिन्स म्हणतात, तो महान माणूस आधीच तुमच्या आत आहे. तुम्हाला फक्त त्याला जागे करावे लागेल.
टोनी आपल्याला वारंवार आठवण करून देतात की जर तुम्हाला तुमचे जीवन बदलायचे असेल, तर सर्वप्रथम तुमचा दर्जा बदला. म्हणजे, जोपर्यंत तुम्ही असे मानत राहाल की ते ठीक आहे, तोपर्यंत जीवन जसे आहे तसेच राहील, तोपर्यंत काहीही बदलणार नाही. पण ज्या दिवशी तुम्ही स्वतःला सांगाल की, "आता पुरे झाले, आता आपल्याला काहीतरी वेगळे करावे लागेल," त्याच दिवशी तुमच्या आयुष्याचा एक नवीन अध्याय सुरू होईल. Self help books
टोनी म्हणतात की, तुमच्या निर्णयानुसार तुमचे नशीब आकार घेते. निर्णय ही सर्वात मोठी ताकद आहे. आणि लक्षात ठेवा, कोणताही मोठा बदल तेव्हा येतो, जेव्हा तुम्ही मागे वळून न पाहता पूर्ण तीव्रतेने पुढे जाता. लहानपणापासूनच लाजाळू असलेला मुलगा, पण एके दिवशी स्टेजवर बोलण्याचा निर्णय घेतो. गरिबीने त्रस्त असलेली मुलगी, पण एके दिवशी स्वतःची कंपनी सुरू करण्याचा निर्णय घेते. निर्णय, हेतू आणि चिकाटीने परिस्थितीमध्ये फरक पडतो.
टोनी आपल्याला सांगतात की, कोणताही बदल, कोणतीही नवीन सवय तेव्हाच कायमस्वरूपी बनते, जेव्हा ती पुन्हा पुन्हा केली जाते. भीती असूनही तुम्ही कृती करता, तेव्हा तुम्ही तुमच्यातील राक्षसाला थोडे अधिक जागृत करता. दररोज किमान एक गोष्ट करा, जी तुम्हाला तुमच्या आराम क्षेत्रातून(comfortable zone) बाहेर काढते. तो निर्णय घ्या, ते काम सुरू करा, ते पुस्तक वाचा, ज्या तुम्ही आतापर्यंत पुढे ढकलत आला आहात.
मानवी व्यक्तिमत्त्वातील सर्वात मजबूत शक्ती म्हणजे आपण स्वतःला ज्या पद्धतीने परिभाषित करतो त्यामध्ये सातत्य राखणे. म्हणजे, जर तुम्ही स्वतःला सांगत राहिलात की, "मी आळशी आहे, मी माझ्या नियंत्रणात नाही, माझे नशीब वाईट आहे," तर जरी संपूर्ण जग तुमच्या मदतीला आले, तरी तुम्ही स्वतःला पुढे नेऊ शकणार नाही. परंतु ज्या दिवशी तुम्ही स्वतःला सांगाल की, "मी शिस्तबद्ध आहे, मी अटळ आहे, मी कोणत्याही परिस्थितीत वाढू शकतो," त्याच दिवशी तुमची कहाणी बदलेल.
जीवनाची तिसरी कहाणी तुम्हाला जागरूक आणि जागृत करेल:
* भावनिकता: तुम्ही तुमच्या भावनांचे स्वामी(मालक) बना, त्यांचे गुलाम नाही.
* शारीरिक: तुमचे भौतिक शरीर तंदुरुस्त ठेवा, कारण तेथूनच ऊर्जा येते.
* आर्थिक आणि नातेसंबंध: पैसा आणि नातेसंबंध दोन्ही सुज्ञपणे जगा.
आणि या तिघांचे मूळ तुमची मानसिकता, तुमची दैनंदिन व्यवस्था आणि तुमची निर्णय घेण्याची शक्ती आहे.
टोनी रॉबिन्सचे शेवटचे तीन मंत्र:
* उत्साहाने जगा: प्रत्येक दिवस असे जगा की जणू तो तुमचा शेवटचा दिवस आहे.
* तुमचे मानके वाढवा: स्वतःला वचन द्या, जे तुम्हाला पुढे घेऊन जातील.
* तुमच्या शक्तिशाली युगात पाऊल ठेवा: दुसऱ्या कोणाचीही वाट पाहू नका. तुमच्या स्वतःच्या कथेचा नायक बना.
बाबांनो, जग तुम्हाला थांबवू शकते, परिस्थिती तुम्हाला थकवू शकते, लोक तुमची चेष्टा करू शकतात. पण जर तुम्ही स्वतःला वचन दिले, "आता मी माझ्या आतल्या राक्षसाला जागृत करत आहे," मग कोणतीही शक्ती तुम्हाला थांबवू शकत नाही.(येथे राक्षस हा शब्द सकारात्मक दृष्टिकोनातून अफाट शक्तिशाली माणूस या अर्थाने घेतला आहे)
आणि आता तुम्हाला एक प्रश्न: जर आज तुमचा शेवटचा दिवस असता, तर तुम्ही म्हणू शकाल का, "मी माझ्या सर्व शक्तीने जगलो?" जर उत्तर नाही असेल, तर आजपासून, आत्तापासूनच सुरुवात करा.
हा सारांश तुम्हाला जीवनाची योग्य दिशा दाखवण्यात यशस्वी झाला असेल, तर तो लाईक करा. मूळ पुस्तक वाचण्याचा प्रयत्न करा. भविष्यात अशाच जीवन बदलणाऱ्या पुस्तकांच्या सारांशांसह भेटू. धन्यवाद..
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा