बफेच्या यशाचे ५० मंत्र लेखक: अतुल कहाते

🚜 वॉरन बफेच्या यशाचे ५० मंत्र

लेखक: अतुल कहाते | प्रकाशक: मेहता पब्लिशिंग हाऊस

📘 पुस्तकाचा परिचय

प्रस्तावना

शेअर बाजार म्हटले की सर्वसामान्य मराठी माणसाच्या मनात भीती आणि कुतूहल अशा दोन्ही भावना असतात. अनेकांना शेअर बाजार म्हणजे 'जुगार' वाटतो, तर काहींना रातोरात श्रीमंत होण्याची जादूची कांडी. अतुल कहाते यांचे हे पुस्तक या दोन्ही टोकाच्या भूमिकांमधील सुवर्णमध्य साधते. या पुस्तकातून लेखकाने वॉरन बफे या जगातील सर्वात श्रीमंत आणि यशस्वी गुंतवणूकदाराचे ५० महत्त्वाचे मंत्र (Wisedom Quotes) निवडून त्यांचा अर्थ अत्यंत सोप्या मराठीत उलगडून दाखवला आहे. बफे यांची गुंतवणूक पद्धत, त्यांची विचारसरणी आणि त्यांचे साधे राहणीमान यावर हे पुस्तक प्रकाश टाकते.

लेखक अतुल कहाते यांनी हे स्पष्ट केले आहे की, या पुस्तकाचा उद्देश केवळ बफे यांचे कोट्स (Quotes) अनुवादित करणे नाही, तर त्यामागील अर्थ आणि खोडसाळपणा उलगडून दाखवणे हा आहे. हे पुस्तक पाच प्रमुख विभागांमध्ये विभागलेले आहे.

विभाग १: गुंतवणुकीविषयी (Investing)

पुस्तकाच्या पहिल्या विभागात वॉरन बफे यांचे गुंतवणुकीच्या मूलभूत तत्त्वांबद्दलचे विचार मांडले आहेत.

१. दीर्घकालीन दृष्टीकोन (The Long Term View):

बफे यांच्या मते, गुंतवणूक ही 'कॅथलिक लग्नाप्रमाणे' असावी, जी आयुष्यभरासाठी असते. शेअर बाजारात दोन प्रकारचे लोक असतात: 'गुंतवणूकदार' आणि 'नफेखोर' (Speculators). नफेखोर लोक बाजाराच्या रोजच्या चढ-उतारांकडे बघून निर्णय घेतात, तर खरा गुंतवणूकदार एकदा विचारपूर्वक गुंतवणूक करतो आणि दीर्घकाळासाठी (शक्यतो कायमस्वरूपी) ती टिकवून ठेवतो.

२. नुकसानीचे नियम:

बफे यांचा सर्वात प्रसिद्ध मंत्र लेखकाने येथे दिला आहे: "नियम क्र. १: कधीच नुकसान होऊ देऊ नका आणि नियम क्र. २: पहिला नियम कधीच विसरू नका". याचा अर्थ गुंतवणूक करताना ती अत्यंत सुरक्षित आणि विचारपूर्वक करावी. चक्रवाढ व्याजाच्या (Compound Interest) जादूमुळे दीर्घकाळात पैसा प्रचंड वाढतो, त्यामुळे मुद्दल गमावणे परवडणारे नसते.

३. लवकर सुरुवात:

बफे यांनी वयाच्या अकराव्या वर्षी पहिली गुंतवणूक केली, तरीही त्यांना वाटते की त्यांनी उशीर केला. लेखकाने या मंत्राद्वारे हे समजावले आहे की मुलांच्या नावाने शक्य तितक्या लवकर गुंतवणूक सुरू करून ती विसरून गेल्यास, चक्रवाढ व्याजामुळे उतारवयात प्रचंड संपत्ती निर्माण होते.

४. भीती आणि हाव (Fear and Greed):

बाजारात जेव्हा सगळे हावरट होतात (तेजी असते), तेव्हा आपण घाबरले पाहिजे आणि जेव्हा सगळे घाबरलेले असतात (मंदी असते), तेव्हा आपण हावरट झाले पाहिजे. मंदीच्या काळात शेअर स्वस्त मिळतात, तीच खरेदीची खरी संधी असते, हे लेखकाने विविध उदाहरणांनुसार स्पष्ट केले आहे. हे पुस्तक विकत घ्या

दुसरा विभाग: उद्योग आणि उद्योजक

वॉरन बफे हे केवळ गुंतवणूकदार नसून, ते 'Business Analyst' आहेत. ते शेअर विकत घेण्याऐवजी उत्तम व्यवसाय विकत घेतात. या विभागात बफे यांनी कंपन्या निवडण्याचे निकष आणि व्यवसाय मॉडेल (Business Model) चे महत्त्व यावर आपले विचार मांडले आहेत.

१. बदलांचा तिरस्कार (The Lure of Predictability)

मंत्र क्र. ११: "बदलाऐवजी बदलाच्या अभावातून नफा कमवण्याकडे माझा कल असतो."

 * स्पष्टीकरण: सामान्य गुंतवणूकदार नेहमी नवीन तंत्रज्ञान (उदा. इंटरनेट, AI, इलेक्ट्रिक वाहने) आणणाऱ्या 'क्रांतिकारक' कंपन्यांच्या मागे धावतात. परंतु बफे यांना अशा कंपन्या आवडतात, ज्या त्यांच्या व्यवसायात फारसा बदल न होता दीर्घकाळ नफा कमवत राहतात.

 * उदाहरण: रिगलीज च्युईंगम (Wrigley's Chewing Gum) किंवा कोका-कोला (Coca-Cola) यांसारख्या कंपन्या. इंटरनेट क्रांती झाली, पण लोक आजही च्युईंगम आणि शीतपेय विकत घेतात. त्यांच्या व्यवसायात बदल (Innovation) करण्याची गरज पडत नाही, त्यामुळे त्यांचा नफा सातत्याने टिकून राहतो.

 * बफे यांचा निष्कर्ष: ज्या व्यवसायाचे भविष्य अंदाज करण्यायोग्य (Predictable) असते, तो व्यवसाय गुंतवणुकीसाठी सर्वोत्तम असतो.

२. आर्थिक खंदक (Economic Moat) आणि टिकाऊ स्पर्धात्मक फायदा

मंत्र क्र. १२: "मी अशा व्यवसायात गुंतवणूक करतो, ज्यांच्याभोवती एक मजबूत आर्थिक खंदक (Economic Moat) आहे, जो त्यांच्या अप्रत्याशित नफ्याचे रक्षण करतो."

 * स्पष्टीकरण: 'Moat' म्हणजे जुन्या काळात किल्ल्याच्या भोवती शत्रूंपासून संरक्षण करण्यासाठी खणलेला खंदक. व्यवसायाच्या भाषेत, 'Economic Moat' म्हणजे प्रतिस्पर्धकांना त्या कंपनीचा व्यवसाय कॉपी करणे किंवा नष्ट करणे किती कठीण आहे.

 * उदाहरणे:

   * ब्रँड निष्ठा (Brand Loyalty): कोका-कोला (Coca-Cola) किंवा ॲपल (Apple) सारखे ब्रँड.

   * खर्चातील फायदा (Cost Advantage): कमी किमतीत उत्पादन करण्याची क्षमता.

   * बदलण्याची अडचण (Switching Cost): ग्राहक एकदा वापरण्यास सुरुवात केल्यानंतर दुसऱ्या सेवा प्रदात्याकडे सहजासहजी वळत नाहीत (उदा. विशिष्ट सॉफ्टवेअर).

 * बफे फक्त अशा कंपन्या निवडतात, ज्यांच्याकडे अनेक दशके टिकणारा हा 'स्पर्धात्मक फायदा' असतो.

३. वाईट व्यवसायात चांगले व्यवस्थापन निरुपयोगी

मंत्र क्र. १३: "मूलतः खराब असलेल्या एखाद्या कंपनीचं व्यवस्थापन उत्कृष्ट दर्जाच्या लोकांकडे आलं, तरी शेवटी त्या कंपनीचा (खराब) लौकिक टिकून राहतो."

 * स्पष्टीकरण: जर कंपनीचा मूळ व्यवसायच (Business Model) तोट्यात असेल (उदा. जुन्या एअरलाईन कंपन्या) किंवा कमी नफ्याचा असेल, तर कितीही हुशार सीईओ (CEO) किंवा व्यवस्थापक आला तरी तो त्या कंपनीला दीर्घकाळात यशस्वी करू शकत नाही.

 * बफे यांचा दृष्टिकोन: बफे 'चांगल्या किंमतीत एक वाईट कंपनी' विकत घेण्याऐवजी 'चांगल्या कंपनीत थोडी जास्त किंमत' द्यायला तयार असतात. व्यवसायाच्या मूलभूत गुणवत्तेला ते नेहमी जास्त महत्त्व देतात.

४. आरशाचे महत्त्व

मंत्र क्र. १४: "उद्योगाच्या प्रवासात समोरच्या काचेतून दिसणाऱ्या दृश्यापेक्षा, आरशातले (मागे घडलेले) दृश्य जास्त स्पष्ट दिसते."

 * स्पष्टीकरण: भविष्यात कोणता व्यवसाय चालेल, याचा अंदाज वर्तवणे खूप कठीण आहे. याउलट, कंपनीचा मागील इतिहास (Track Record), त्यांचे मागील नफ्याचे आकडे आणि व्यवस्थापनाचे मागील निर्णय तपासणे खूप सोपे आणि सुरक्षित असते.

 * निष्कर्ष: बफे भूतकाळात सातत्याने चांगली कामगिरी करणाऱ्या कंपन्यांमध्ये गुंतवणूक करतात, कारण भूतकाळातील यश हे भविष्यातील यशाची सर्वाधिक खात्री देते.

५. साधे आणि समजण्यासारखे व्यवसाय निवडा

मंत्र क्र. १६: "गुंतवणूक करताना आपण जे करत आहोत ते आपल्याला समजले पाहिजे."

 * स्पष्टीकरण: बफे फक्त अशाच व्यवसायात गुंतवणूक करतात, जे त्यांना सहज समजतात. 'टेक्नॉलॉजी' (Technology) ही बफे यांना समजत नसल्यामुळे ते अनेक वर्षे त्या क्षेत्रापासून दूर राहिले.

 * गुंतवणूकदारांसाठी बोध: आपण ज्या कंपन्यांमध्ये पैसे गुंतवत आहोत, त्या कंपन्या पैसे कसे कमावतात हे जर आपल्याला समजत नसेल, तर ती 'गुंतवणूक' नसून 'जुगार' आहे. त्यामुळे आपल्या ज्ञानाच्या परिघातील कंपन्यांमध्येच (Circle of Competence) गुंतवणूक करावी. हे पुस्तक विकत घ्या

तिसरा विभाग: गुंतवणूक सल्लागार आणि तज्ज्ञ

हा विभाग वॉरन बफे यांचे गुंतवणूक सल्लागार, ब्रोकर आणि शेअर बाजाराचे भाकीत करणाऱ्या 'तज्ज्ञां'बद्दलचे मत स्पष्ट करतो. बफे यांना अशा तज्ज्ञांवर विश्वास नाही, कारण त्यांचे हितसंबंध गुंतवणूकदारांपेक्षा वेगळे असतात.

१. न्हाव्याचा सल्ला आणि हितसंबंधांचा संघर्ष

मंत्र क्र. २१: "आपल्याला केस कापून घेण्याची गरज आहे का, हे न्हाव्याला कधीच विचारू नका."

 * स्पष्टीकरण: न्हाव्याला नेहमी केस कापायचे असतात, कारण त्याचे पोट त्यावर अवलंबून असते. त्याचप्रमाणे, अनेक गुंतवणूक सल्लागार आणि दलालांना (Brokers) नेहमी तुमचा व्यवहार (Buying/Selling) व्हावा, असे वाटते. कारण त्यांना तुमच्या व्यवहारातून कमिशन (Brokerage) मिळते.

 * बफे यांचा सल्ला: गुंतवणूकदाराने स्वतः अभ्यास करून निर्णय घ्यावा किंवा 'फी-आधारित (Fee-Based)' निष्पक्ष सल्लागाराचा सल्ला घ्यावा, जो प्रत्येक व्यवहारावर कमिशन घेत नाही.

२. वॉल स्ट्रीटचे विसंगत वास्तव

मंत्र क्र. २२: "वॉल स्ट्रीट ही एकमेव अशी जागा आहे, जिथे रोल्स-रॉइस गाडीतून येणारे लोक, लोकल ट्रेनमधून प्रवास करणाऱ्या लोकांचा सल्ला घेण्यासाठी येतात."

 * स्पष्टीकरण: 'रोल्स-रॉइस' म्हणजे श्रीमंत गुंतवणूकदार आणि 'लोकल ट्रेन' म्हणजे ब्रोकर/सल्लागार.

 * यातील विसंगती: जर सल्लागार इतका हुशार असता आणि त्याला बाजारातील रहस्ये माहीत असती, तर तो स्वतः श्रीमंत झाला असता आणि रोल्स-रॉइसमधून आला असता. त्यामुळे, जे स्वतः पैसे कमवू शकत नाहीत, त्यांच्या सल्ल्यावर आपले कष्टाचे पैसे लावू नका.

३. अंदाजांची निरर्थकता

मंत्र क्र. २३: "शेअर बाजाराविषयी भाकीत करणाऱ्या लोकांमुळे एकच फायदा होतो, तो म्हणजे त्यांच्यामुळे ज्योतिषीसुद्धा खूप चांगले वाटायला लागतात."

 * स्पष्टीकरण: बाजार कधी वर जाईल किंवा खाली येईल, याचे भाकीत कोणीही करू शकत नाही. जे 'तज्ज्ञ' टीव्हीवर येऊन रोज अंदाज वर्तवतात, त्यांचे ९९% अंदाज चुकतात.

 * बफे यांचा संदेश: बाजारातील 'आवाज' (Noise) आणि अंदाजांकडे पूर्णपणे दुर्लक्ष करा.

४. बाजार हा एक मित्र आहे

मंत्र क्र. २४: "शेअर बाजार हा आपला मित्र आहे, मार्गदर्शक नाही."

 * स्पष्टीकरण: शेअर बाजार आपल्याला दररोज शेअर्सचे भाव सांगतो. पण हा बाजार एक मनोरुग्ण (Manic Depressive) व्यक्तीसारखा आहे. तो कधी खूप उत्साहात (तेजीत) तर कधी खूप निराशेत (मंदीत) असतो.

 * गुंतवणूकदाराचे कार्य: जेव्हा बाजार वेड्यासारखा उत्साहात येऊन किंमत खूप वाढवतो, तेव्हा आपण सावध व्हावे आणि जेव्हा तो निराश होऊन किंमत खूप पाडतो, तेव्हा आपण आनंदाने खरेदी करावी. बाजाराच्या भावाला 'मार्गदर्शक' मानू नये.

५. साधेपणाचे महत्त्व

मंत्र क्र. २५: "तुम्हाला अत्यंत साधी गणिते जमली पाहिजेत आणि तुम्हाला हे ठरवता आले पाहिजे की तुम्ही कोणती गणिते सोडवण्याचा प्रयत्न करत आहात."

 * स्पष्टीकरण: गुंतवणुकीसाठी अत्यंत क्लिष्ट गणिताची किंवा उच्च शिक्षणाची गरज नाही. फक्त मूलभूत गणित (बेरीज-वजाबाकी) आणि कंपन्यांचे मूलभूत आकलन (Basic understanding) आवश्यक आहे.

 * निष्कर्ष: क्लिष्ट गोष्टींपासून दूर राहा आणि साध्या, स्पष्ट व्यवसायात गुंतवणूक करा.

हे सर्व मंत्र गुंतवणूकदारांना स्वतंत्रपणे विचार करण्यास, संयम बाळगण्यास आणि बाजार नियंत्रणात ठेवणाऱ्या तज्ज्ञांवर अवलंबून न राहण्यास शिकवण देतात.

चौथा विभाग: गुंतवणुकीविषयीची विविध मते

या विभागात वॉरन बफे यांनी गुंतवणुकीच्या पद्धती, लोकांची मानसिकता आणि बाजारातील वर्तणूक यावर आपली स्पष्ट मते मांडली आहेत.

१. अति-वैविध्य (Over-Diversification) टाळा (मंत्र ३१)

 * बफे यांच्या मते, ५०-७५ कंपन्यांमध्ये गुंतवणूक करणे म्हणजे एखाद्या 'प्राणिसंग्रहालयासारखे' (Zoo) आहे.

 * जास्त कंपन्यांमध्ये पैसे गुंतवून धोका कमी होतो हा समज चुकीचा आहे. गुंतवणूकदाराने मोजक्या पण चांगल्या कंपन्यांमध्ये मोठी गुंतवणूक करणे फायद्याचे ठरते.

 * ज्या गुंतवणूकदारांना कंपन्यांचा अभ्यास करणे शक्य नाही, त्यांनी थेट शेअर्सऐवजी म्युच्युअल फंडाचा मार्ग निवडावा, परंतु तिथेही १०-२० योजना घेण्याऐवजी मोजक्याच योजना निवडाव्यात.

२. अंदाज आणि भाकिते निरर्थक आहेत (मंत्र ३२)

 * शेअर बाजार, अर्थकारण, व्याजदर किंवा निवडणुका यांविषयीचे अंदाज व्यक्त करणे बंद करा, असे बफे निक्षून सांगतात.

 * बाजारातील घडामोडी या तेल, दहशतवाद, पाऊस अशा अनेक घटकांवर अवलंबून असतात, ज्याचा अंदाज कुणालाच नसतो.

 * त्यामुळे, भविष्यातील अशा अनिश्चित घटनांवर आधारित गुंतवणूक निर्णय घेणे चुकीचे ठरते. गुंतवणूकदाराने फक्त आपल्या वैयक्तिक आर्थिक ध्येयांवर लक्ष केंद्रित करावे.

३. बाजारातील चढ-उतार आणि आपली मानसिकता (मंत्र ३३)

 * बाजारात तेजी आल्यावर लोक आनंदी होतात आणि मंदीत दुःखी होतात. बफे यांच्या मते हे चुकीचे आहे. ज्यांना शेअर्स विकायचे आहेत, त्यांनाच फक्त तेजी आवडली पाहिजे.

 * उलट, ज्यांना शेअर्स खरेदी करायचे आहेत, त्यांना भाव पडणे (मंदी) आवडले पाहिजे, कारण त्यांना स्वस्तात माल मिळतो.

 * सामान्य गुंतवणूकदाराने बाजाराचा अंदाज न बांधता 'सिस्टिमॅटिक इन्व्हेस्टमेंट प्लॅन (SIP)' द्वारे गुंतवणूक करून चढ-उतारांचा फायदा घ्यावा.

४. शिस्त आणि जबाबदारी (मंत्र ३४ व ३५)

 * जर आपण छोट्या गोष्टींत बेशिस्त वागलो (उदा. क्रेडिट कार्डवर कर्ज, बचतीकडे दुर्लक्ष), तर आपण मोठ्या गुंतवणुकीतही चुका करण्याची शक्यता वाढते.

 * जेव्हा इतर लोक बाजारात बेपर्वाईने वागत असतात (खूप हावरट होतात), तेव्हा आपण अत्यंत जबाबदारीने आणि सावध वागले पाहिजे.

 * गर्दीच्या विरोधात जाऊन विचार करण्याची क्षमता गुंतवणूकदाराकडे हवी.

५. योग्य संधीची वाट पाहणे (मंत्र ३६)

 * बफे बेसबॉल (किंवा क्रिकेट) चे उदाहरण देतात. गोलंदाजाच्या हातातून चेंडू सुटलेला नसताना फटका मारण्याची घाई करू नका.

 * गुंतवणुकीची 'सुवर्णसंधी' समोर येईपर्यंत संयम ठेवा. उतावीळपणाने गुंतवणूक करू नका. ज्यांना 'मार्केट टायमिंग' जमत नाही, त्यांनी सरळ एसआयपी (SIP) चा मार्ग स्वीकारावा.

६. श्रीमंतीचे प्रदर्शन आणि काटकसर (मंत्र ३७)

 * बफे म्हणतात, "मी महाग कपडे विकत घेतो, पण ते मी घातल्यावर स्वंस्तातलेच वाटतात".

 * याचा अर्थ असा की, बफे यांना पैशांचा हव्यास नाही किंवा उपभोग घेण्यात रस नाही. त्यांना पैशांचा आकडा वाढताना बघण्यात मजा येते.

 * त्यांनी जुन्या गाडीचे उदाहरण दिले आहे: नवीन गाडीवर खर्च करण्याऐवजी, ती रक्कम गुंतवली तर २० वर्षांनी त्याचे चक्रवाढ व्याजाने लाखो डॉलर्स होतात, हे गणित त्यांना जास्त महत्त्वाचे वाटते.

७. गुंतवणुकीशी भावनिक नाते नको (मंत्र ३८)

 * "आपल्याकडच्या कुठल्याही शेअरला आपण त्याचे मालक आहोत हे माहीत नसतं".

 * आपण एखाद्या गुंतवणुकीशी भावनिकदृष्ट्या जोडले जातो आणि तोटा होत असला तरी ती विकत नाही. पण शेअरला (गुंतवणुकीला) भावना नसतात, त्यामुळे अयोग्य गुंतवणूक निर्दयीपणे काढून टाकली पाहिजे.

८. कर्ज आणि अज्ञान (मंत्र ३९ व ४०)

 * अज्ञान आणि कर्ज यांचे मिश्रण झाले की परिणाम भयंकर होतात. शेअर बाजारात कर्ज काढून (Margin Money) गुंतवणूक करणे म्हणजे स्वतःचा विनाश ओढवून घेणे आहे.

 * तसेच, 'मत्सर' हा सर्वात मोठा शत्रू आहे. इतरांनी किती कमावले याच्याशी तुलना केल्यास आपण कधीच समाधानी राहू शकत नाही.

पाचवा विभाग: अनुभवाचे बोल

हा विभाग बफे यांच्या प्रदीर्घ अनुभवाचे सार मांडतो आणि गुंतवणुकीच्या तत्त्वज्ञानावर प्रकाश टाकतो.

१. भांडवलाची गरज आणि व्यवसाय (मंत्र ४१)

 * ज्या व्यवसायाला वाढण्यासाठी सतत भांडवलाची (Capital) गरज लागते आणि ज्याला लागत नाही, यात खूप फरक आहे.

 * ज्या कंपन्यांना विस्तारासाठी वारंवार कर्ज घ्यावे लागते किंवा नवीन शेअर्स विकावे लागतात, त्यामुळे जुन्या शेअरधारकांचा नफा कमी होतो. याउलट, कमी भांडवलात वाढणाऱ्या कंपन्या गुंतवणूकदारांसाठी सोन्यासारख्या असतात.

२. अडचणींचे स्वरूप (मंत्र ४२)

 * व्यवसायातील अडचणी या स्वयंपाकघरातील झुरळांसारख्या असतात; त्या कधीच एकट्या येत नाहीत, तर झुंडीने येतात.

 * एखादी कंपनी अडचणीत सापडली की एकामागून एक समस्या डोकं वर काढतात. त्यामुळे 'टर्नअराउंड' (Turnaround) कंपन्यांच्या मागे लागण्यापेक्षा, ज्या कंपन्या मुळातच चांगल्या आहेत आणि अडचणींपासून दूर आहेत, तिथेच गुंतवणूक करावी.

३. इंडेक्स फंडाचे महत्त्व (मंत्र ४३)

 * गुंतवणुकीची कोणतीही माहिती नसलेला सामान्य माणूस केवळ 'इंडेक्स फंड' (Index Fund) मध्ये नियमित गुंतवणूक करून, स्वतःला तज्ज्ञ समजणाऱ्यांपेक्षा जास्त नफा कमवू शकतो.

 * इंडेक्स फंड (उदा. सेन्सेक्स किंवा निफ्टी आधारित) मध्ये फंड मॅनेजरला डोकं लावायचं काम नसतं, त्यामुळे चुका होण्याची शक्यता कमी असते आणि फी सुद्धा कमी असते.

४. रोख रकमेचे महत्त्व (मंत्र ४४)

 * जास्त नफा मिळवण्याच्या नादात आपली झोप उडेल असे धाडस करू नका. बफे यांनी शपथ घेतली आहे की ते नेहमी भरपूर रोख रक्कम (Cash) जवळ बाळगतील.

 * गुंतवणूकदारांनी सर्व पैसे बाजारात न लावता, काही रक्कम सुरक्षित पर्यायात (उदा. बँकेत, लिक्विड फंडात) ठेवावी, जेणेकरून अडचणीच्या काळात शेअर विकावे लागणार नाहीत.

५. साधेपणा आणि यशाची व्याख्या (मंत्र ४५ व ४६)

 * "मी सात फुटी अडथळ्यांवरून उडी मारण्याचे धाडस करत नाही; जिथे एक फुटी अडथळे असतील तिथून सहजपणे चालत जातो". याचा अर्थ असा की, गुंतवणुकीत 'हिरो' बनण्यापेक्षा सोपे आणि सुरक्षित निर्णय घेणे जास्त शहाणपणाचे आहे.

 * बफे त्यांच्या आयुष्याचे मूल्यमापन कमाईवरून करत नाहीत. पैसा हे त्यांच्यासाठी फक्त यशाचे मोजमाप (Scorecard) आहे, जगण्याचे साधन नाही.

६. अनपेक्षित गोष्टींसाठी सज्ज राहा (मंत्र ४७)

 * शेअर बाजारात काहीही घडू शकते. कल्पनेपलीकडच्या घटना (उदा. ९/११ हल्ला किंवा २००८ ची मंदी) घडल्या तरी बाजारात टिकून राहण्यासाठी गुंतवणूकदारांनी सज्ज राहिले पाहिजे.

 * जे गुंतवणूकदार बाजाराच्या पडझडीत घाबरून जातात, त्यांचे नुकसान होते. याउलट, जे आपली गुंतवणूक टिकवून धरतात, तेच अखेरीस जिंकतात.

७. चुका टाळणे आणि स्वतंत्र निर्णय (मंत्र ४८ व ४९)

 * अडचणींमधून बाहेर येण्यापेक्षा मुळात अडचणीत न सापडणे जास्त सोपे असते. यासाठी सुरुवातीलाच मजबूत पाया आणि योग्य नियोजन करणे गरजेचे आहे.

 * "आरशात बघणे म्हणजे माझ्या दृष्टीने सामूहिक निर्णय घेणे आहे." याचा अर्थ बफे इतरांचा सल्ला न घेता स्वतःच्या अभ्यासावर आणि निर्णयावर ठाम असतात.

८. गणिताची गरज नाही (मंत्र ५०)

 * महान गुंतवणूकदार होण्यासाठी 'कॅल्क्युलस' किंवा 'बीजगणित' येण्याची गरज नाही. जर तसे असते, तर बफे पुन्हा वर्तमानपत्रे टाकण्याच्या कामाकडे वळले असते.

 * गुंतवणूक हा विषय क्लिष्ट नाही. यासाठी फक्त बेरीज-वजाबाकीसारखे साधे गणित आणि योग्य स्वभाव (Temperament) असणे पुरेसे आहे.

पुस्तक परीक्षण (Review)

अतुल कहाते यांचे 'वॉरन बफेच्या यशाचे ५० मंत्र' हे पुस्तक मराठी अर्थ-साहित्यात एक मोलाची भर आहे. शेअर बाजारासारख्या क्लिष्ट विषयाला मानवी वर्तणुकीशी आणि साध्या तत्त्वज्ञानाशी जोडून लेखकाने एक अत्यंत वाचनीय कलाकृती निर्माण केली आहे.

पुस्तकाची बलस्थाने (Strengths):

१. अत्यंत सोपी भाषा: अतुल कहाते यांची लेखनशैली अत्यंत ओघवती आणि संवाद साधणारी आहे. 'कॅथलिक लग्न', 'न्हाव्याचा सल्ला', 'झुरळांची पैदास' अशा रोजच्या आयुष्यातील उदाहरणांचा वापर करून त्यांनी बफे यांचे जड तत्त्वज्ञान अगदी सहज पचनी पडेल असे मांडले आहे.

२. भारतीय संदर्भ: हे पुस्तक केवळ अनुवाद नाही. लेखकाने भारतीय गुंतवणूकदारांची मानसिकता, त्यांची सोन्या-जमिनीतील गुंतवणूक, बँकांमधील एफडी (FD) आणि शेअर बाजाराकडे बघण्याचा दृष्टिकोन यांचा संदर्भ देत बफे यांचे विचार समजावून सांगितले आहेत.

३. मानसशास्त्रावर भर: हे पुस्तक तांत्रिक आलेखांवर (Charts) किंवा आकडेवारीवर भर न देता गुंतवणूकदाराच्या 'मानसिकतेवर' (Psychology) भर देते. भीती, हाव, संयम, आणि शिस्त हे गुण कसे विकसित करावेत, हे पुस्तक शिकवते.

४. भ्रामक समजुतींचे खंडन: शेअर बाजारात रोज खरेदी-विक्री करावी लागते, टीव्हीवरच्या बातम्या बघाव्या लागतात, किंवा खूप हुशार (High IQ) असावे लागते, या सर्व भ्रामक समजुतींना लेखकाने बफे यांच्या मंत्रांच्या आधारे छेद दिला आहे.

सुधारणेस वाव (Areas for Improvement):

१. पुनरावृत्ती: लेखकाने प्रस्तावनेतच कबूल केले आहे की काही मुद्द्यांची पुनरावृत्ती झाली आहे. ५० मंत्रांचे विश्लेषण करताना काही वेळा तेच ते मुद्दे (उदा. दीर्घकालीन गुंतवणूक, संयम) वारंवार येतात.

२. मर्यादित तांत्रिक माहिती: ज्या वाचकांना 'बॅलन्स शीट' कशी वाचावी किंवा 'कंपनीचे व्हॅल्युएशन' कसे करावे, याबद्दल तांत्रिक माहिती हवी असेल, त्यांच्यासाठी हे पुस्तक पुरेसे ठरणार नाही. हे पुस्तक 'Mindset' (मानसिकता) घडवण्यासाठी आहे, 'Skillset' (कौशल्य) शिकवण्यासाठी नाही.

निष्कर्ष:

हे पुस्तक कुणासाठी आहे?

 * ज्याला शेअर बाजाराची भीती वाटते, पण संपत्ती निर्माण करायची आहे.

 * जो शेअर बाजारात नवखा आहे आणि ज्याला योग्य दिशा हवी आहे.

 * ज्याला वॉरन बफे यांचे चरित्र आणि विचार मराठीत समजून घ्यायचे आहेत.

अंतिम मत:

'वॉरन बफेच्या यशाचे ५० मंत्र' हे पुस्तक प्रत्येक मराठी माणसाने, विशेषतः तरुण पिढीने वाचायलाच हवे. हे पुस्तक तुम्हाला रातोरात श्रीमंत करण्याचे खोटे आश्वासन देत नाही, तर श्रीमंत होण्याचा आणि ती श्रीमंती टिकवण्याचा सर्वात खात्रीशीर, संथ आणि संयमी मार्ग दाखवते. अतुल कहाते यांनी बफे यांचे विचार ज्या ताकदीने आणि सोपेपणाने मांडले आहेत, त्यासाठी हे पुस्तक 'मस्ट रीड' (Must Read) ठरते. लेखकाने सांगितल्याप्रमाणे, हे पुस्तक वाचून काही वाचकांनी जरी शेअर बाजाराकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन बदलला, तरी या पुस्तकाचे सार्थक झाले असे म्हणता येईल.

हे पुस्तक विकत घ्या

.