प्रकरण १ ले: महान जीवन जगण्याची कला (तनमनासह संपूर्ण व्यक्तिमत्त्वावर प्रभुत्व मिळवा)
रॉबिन शर्मा या प्रकरणात 'महान जीवन' (Megaliving) जगण्याच्या कलेची ओळख करून देतात. जीवनातील आव्हान केवळ जगणे नाही, तर मानसिक, शारीरिक, भावनिक आणि आर्थिक या सर्व क्षेत्रांमध्ये प्रभुत्व (Mastery) आणि परिणामकारकता (Effectiveness) मिळवणे हे आहे, असे ते स्पष्ट करतात. लेखक सांगतात की, अनेक लोक आयुष्यात 'काय घडलं?' असा प्रश्न विचारत राहतात; परंतु यशस्वी लोक हे गोष्टी घडवून आणतात. मनुष्याच्या आत अमर्याद सुप्त ऊर्जा (Unlimited Dormant Energy) वास करते आणि आपले यश किंवा अपयश हे बाह्य परिस्थितीवर नव्हे, तर आपल्या स्वतःच्या क्षमतेवर आणि निवडीवर अवलंबून असते. महान असणे हे भाग्य नसून, ती एक सचेतन निवड (Conscious Choice) आहे. परिस्थिती नकारात्मक नसते, तर प्रत्येक समस्या हे शिकण्याचे एक आव्हान असते, जी व्यक्तीला विकसित होण्याची संधी देते. या महान जीवनाच्या कलेसाठी टोकदार विचार आणि तीव्र इच्छाशक्ती आवश्यक आहे.
प्रकरण २ रे: आपले मन आणि मनाचे अमित चैतन्यतत्त्व
हे प्रकरण मानसिक सामर्थ्यावर आणि इच्छित बदल घडवून आणण्यासाठी मनाला प्रशिक्षित करण्यावर केंद्रित आहे. लेखक 'काइझेन' (Kaizen) या जपानी तत्त्वज्ञानाचे महत्त्व सांगतात. 'काइझेन' म्हणजे जीवनातील प्रत्येक प्रमुख क्षेत्रात लहान, पण सातत्यपूर्ण सुधारणा करणे. दररोज फक्त १% सुधारणा केल्यास, एका वर्षात चक्रवाढ गतीने प्रचंड विकास साधता येतो. मोठे बदल करण्याचा प्रयत्न करण्याऐवजी, लहान पावले उचलणे अधिक प्रभावी ठरते. यशासाठी केवळ इच्छा असून चालत नाही, तर अंतर्बाह्य शिस्त (Inner Discipline) आणि ध्येयपूर्तीची तीव्र इच्छाशक्ती (ज्याला लेखक 'स्वयं-शक्ती' म्हणतात) असणे गरजेचे आहे. या दोन्हींच्या संयोगाने जीवनात मोठे बदल घडवता येतात. याशिवाय, लेखक 'मेगाथिंकिंग' (Megathinking) वर भर देतात. याचा अर्थ, सकारात्मक, मोठे आणि आशावादी विचार ठेवणे. आपले विचार आपल्या भावना आणि कृतीची दिशा ठरवतात, त्यामुळे जीवनाची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी नकारात्मक विचारांवर मात करून सतत सकारात्मक दृष्टिकोन ठेवणे आवश्यक आहे, असे शर्मा सांगतात.
प्रकरण ३ रे: आपले शरीर (शारीरिक कार्यक्षमतेवरील प्रभुत्व)
या प्रकरणात लेखकाने शारीरिक आरोग्य आणि मानसिक चैतन्य यांचा संबंध स्पष्ट केला आहे. 'महान जीवन' जगण्यासाठी केवळ मानसिक शिस्त पुरेशी नाही, तर शारीरिक कार्यक्षमतेवर प्रभुत्व मिळवणे महत्त्वाचे आहे, कारण आपले शरीर हे आपल्या मनाचे मंदिर आहे. नियमित व्यायाम करणे हे तारुण्याचे 'चैतन्यकारंजे' असून, त्यामुळे शारीरिक ऊर्जा वाढते, तणाव कमी होतो आणि मानसिक स्पष्टता (Mental Clarity) सुधारते. व्यायामासोबतच, लेखक आहाराच्या किमयेवर भर देतात. आपण जे अन्न खातो, त्याची गुणवत्ता आपल्या जीवनशैलीची गुणवत्ता निश्चित करते. शरीराला ऊर्जा देणारे ताजे, नैसर्गिक आणि संतुलित अन्न खाणे आवश्यक आहे. तसेच, दीर्घायुष्यासाठी पाणी पुरेसे पिणे, नैसर्गिक फळे-भाजीपाला खाणे आणि वेळेवर विश्रांती घेणे यांसारख्या प्राचीन रहस्यांचे पालन करण्याचे मार्गदर्शन यात केले आहे.
प्रकरण ४ थे: स्वभाव वैशिष्ट्ये आणि चरित्रशीलता
हे प्रकरण कृतीशीलता (Action) आणि उत्कृष्ट चारित्र्य (Excellent Character) यावर केंद्रित आहे. शर्मा स्पष्ट करतात की, यश केवळ विचार करण्यावर किंवा योजना बनवण्यावर अवलंबून नसून, वर्तमान क्षणात पूर्ण ताकदीने प्रत्यक्ष कृती करण्यावर अवलंबून असते. महान व्यक्ती कमालीच्या कृतीशील असतात आणि ते कामांना पुढे ढकलत नाहीत. यासोबतच, लेखकाने जीवनावर प्रभुत्व मिळवण्यासाठी आठ महत्त्वाच्या गुरुकिल्ल्या (सवयी) दिल्या आहेत. यात काइझेन तत्त्व (लहान सुधारणा) सातत्याने स्वीकारणे, सकारात्मक विचारांनी दिवसाची सुरुवात करणे, वेळेची किंमत ओळखून तिचे प्रभावी व्यवस्थापन करणे, आणि नेहमी उत्कृष्ट कार्य करण्याची सवय लावणे यांचा समावेश आहे. या गुरुकिल्ल्या व्यक्तीला आत्मनिरीक्षण, शिस्त आणि ध्येयनिष्ठ कृती यांच्या माध्यमातून सामान्यत्वाची मर्यादा ओलांडून महानतेकडे घेऊन जातात.
विभाग २ रा: महान जीवन जगण्याची कला आत्मसात करण्यासाठी २०० मैलभावदर्शक विचारसूत्रे (जीवनरहस्ये)
पुस्तकाचा हा विभाग म्हणजे महान जीवनशैली आत्मसात करण्यासाठी लेखकाने दिलेले २०० शक्तिशाली आणि प्रेरणादायक विचारसूत्रे (Aphorisms) आहेत. हा विभाग मागील तत्त्वज्ञानाला पूरक ठरतो आणि ३० दिवसांच्या कृती प्रकल्पासाठी मानसिक ऊर्जा पुरवतो. या विचारसूत्रांचा मुख्य उद्देश वाचकाला अंतर्मुख करणे आणि जीवनातील यश, आनंद, चारित्र्य, नातेसंबंध आणि आत्मिक वाढ यासंबंधीच्या मूलभूत सत्यांची जाणीव करून देणे हा आहे. ही सूत्रे सातत्यपूर्ण आत्म-प्रभुत्व (Self-Mastery), कृतीशीलता (Action) आणि सकारात्मक दृष्टिकोन (Positive Outlook) यावर भर देतात. उदाहरणाने सांगायचे झाल्यास, खरे यश केवळ संपत्तीत नसून समाधान (Fulfillment) आणि योगदान (Contribution) देण्यात आहे, किंवा सातत्य प्रतिभेपेक्षा अधिक शक्तिशाली असते, अशा आशयाचे हे मार्गदर्शन आहे. या २०० जीवनरहस्यांचे नियमित वाचन आणि त्यावर चिंतन केल्याने वाचकाच्या अवचेतन मनावर सकारात्मक परिणाम होतो, ज्यामुळे त्या व्यक्तीच्या मनात उत्कृष्ट आणि महान सवयी (Megaliving Habits) दृढ होण्यास मदत होते. थोडक्यात, हा विभाग म्हणजे 'महान जीवन' जगण्यासाठी लागणाऱ्या दैनिक प्रेरणा आणि शहाणपणाचा खजिना आहे.
विभाग ३ रा: महान जीवन जगण्याची कला : ३० दिवसांचा प्रकल्प (The 30-Day Project)
हा विभाग पुस्तकाच्या तत्त्वज्ञानाचे रूपांतर एका व्यवहारिक कृती आराखड्यात करतो. कोणतीही सवय दृढ होण्यासाठी लागणारा किमान २१ दिवसांचा कालावधी विचारात घेऊन, लेखकाने हा ३० दिवसांचा क्रांतिकारी प्रकल्प तयार केला आहे. या प्रकल्पाचा उद्देश वाचकाला त्याच्या जीवनाच्या चारही स्तरांवर – तन (शरीर), मन (विचार), भाव (भावना) आणि चरित्र (Character) – एकाच वेळी प्रभुत्व मिळवण्यास मदत करणे हा आहे. या प्रकल्पानुसार, वाचकाला दररोज विशिष्ट शारीरिक आणि मानसिक व्यायाम (Exercises) सातत्याने करावे लागतात. यात 'सकाळचे सोनेरी तास' (The Golden Hour) शांतपणे घालवणे, ध्येयांचे सकारात्मक दृश्यांकन (Visualization) करणे आणि अभिनिश्चिती (Affirmations) उच्चारणे यासारख्या मानसिक कृतींचा समावेश आहे. शारीरिक स्तरावर, दररोज नियमित व्यायाम आणि पौष्टिक, संतुलित आहाराचे पालन करणे अनिवार्य आहे. भावनिक स्तरावर, दररोज कृतज्ञता (Gratitude) व्यक्त करणे आणि इतरांना योगदान (Contribution) देण्यासाठी वेळ देणे महत्त्वाचे आहे. दिवसाच्या शेवटी, वाचकाने स्वतःच्या कृतींचे आत्मपरीक्षण (Self-Assessment) करणे, हे या प्रकल्पाचे वैशिष्ट्य आहे. हा प्रकल्प केवळ तात्पुरता बदल घडवत नाही, तर नवीन सकारात्मक सवयी लावून वाचकाला स्थायी महान जीवनाकडे घेऊन जातो.
विभाग ४ था: यशपत्रिका (The Success Journal / Scorecard)
'महान जीवन जगण्याची कला' या पुस्तकाचा चौथा विभाग हा एक कृती-आधारित निष्कर्ष आहे. यात लेखकाने केवळ तत्त्वज्ञान देऊन न थांबता, वाचकाला स्वतःच्या प्रगतीचा वास्तववादी मागोवा (Realistic Tracking) घेण्यासाठी 'यशपत्रिका' (Success Journal) हे साधन दिले आहे. ही पत्रिका ३० दिवसांच्या प्रकल्पातील दैनंदिन कामे आणि व्यायाम (Exercises) व्यवस्थित पार पाडले गेले आहेत की नाही, याची नोंद ठेवण्यासाठी अत्यावश्यक आहे. या पत्रिकेचा मुख्य उद्देश वाचकाची जबाबदारी (Accountability) निश्चित करणे आणि सातत्य (Consistency) राखणे हा आहे. यशपत्रिकेत दररोजच्या आवश्यक कृती – जसे की ध्यान, व्यायाम, सकारात्मक अभिनिश्चिती, कृतज्ञता व्यक्त करणे आणि महत्त्वाचे काम पूर्ण करणे – यांची नोंद ठेवली जाते. वाचक प्रत्येक कृती पूर्ण झाल्यावर त्यापुढे टिक मार्क करतो किंवा गुण देतो. यामुळे वाचकाला आपली प्रगती दृश्यात्मक स्वरूपात (Visually) दिसते, ज्यामुळे प्रेरणा वाढते आणि कोणत्या क्षेत्रांत सुधारणा करण्याची गरज आहे, हे सहजपणे ओळखता येते. थोडक्यात, यशपत्रिका हे केवळ एक नोंदवही नसून, ती शिस्त आणि सातत्य शिकवणारे एक प्रभावी प्रशिक्षण जर्नल आहे, जे महान सवयींना आयुष्याचा स्थायी भाग बनवण्यासाठी मदत करते.
ही समरी तसेच पुस्तक परीक्षण आवडलं असेल तर मूळ पुस्तक नक्की वाचा.
कोणत्याही टिप्पण्या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा